Bijbelse vrijheid bestand tegen seculiere druk
Democratische grondrechten zijn waardevol. Ze zijn ook jarenlang een schild geweest waarachter christenen zich konden verschuilen. Tegelijk bieden ze niet de ultieme veiligheid. Alleen wie de Heere heeft, is maximaal beschermd.
Het was natuurlijk geen opwekkende boodschap die de Amerikaanse vicepresident, Mike Pence, vorige week zaterdag de studenten van de christelijke Liberty University bracht. „Wees voorbereid op bespotting en maatschappelijke druk omdat je christen bent.”
Voor Pence staat het vast. Er is sprake van toenemende aanvallen op christenen. „Zelfs in de meest fatsoenlijke kringen is het in de mode om christenen belachelijk te maken. Jullie zullen de dwang voelen om te buigen voor de heersende, geseculariseerde cultuur.”
Hoewel de kritiek op het Amerikaanse christendom vaak is dat het geloof daar slechts „one inch deep” zit, draagt de maatschappij daar tot nu toe toch nog een christelijk stempel. Praten over je geloof is heel gewoon en christenen doen dat vaak ook heel vrijmoedig. Een taxichauffeur kan zijn passagiers al vrij kort na het instappen vragen: „Geloof jij in Jezus?” Om zonder op antwoord te wachten direct te zeggen: „Hij is mijn Redder.” Wetenschappers schamen zich niet tegen collega’s te zeggen dat ze „born again” christen zijn. Wat men daar ook van vinden mag, ze komen er openlijk voor uit christen te zijn. Kortom, het christelijk geloof is al heel lang dominant in Amerika.
Denkdwang
De laatste tien jaar verandert het culturele klimaat in Amerika echter in ramp tempo. Pence waarschuwde in zijn rede voor de gevolgen. Daar is ook reden toe. Met name tijdens het presidentschap van Obama voltrokken zich (vrij ongemerkt) grote veranderingen. Onder meer de legalisering van het homohuwelijk (een beslissing van het Hooggerechtshof) en de emancipatie van transgenders spreken boekdelen.
Daarmee is ook het pad geëffend voor de Gelijkheidswet die momenteel door het Congres wordt behandeld. Zelfs kerken ontkomen daarin niet aan de denkdwang. Die is er momenteel al in het onderwijs. Begin deze week hielden zevenhonderd ouders in Californië hun kinderen thuis omdat die al op zes-, zevenjarige leeftijd van de meester of de juf horen dat het traditionele onderscheid tussen man en vrouw en tussen vader en moeder uit de tijd is. De jonge leerlingen moeten vertrouwd raken met de opvattingen van de transgenderbeweging. De protesterende ouders willen dat niet, maar de wet biedt geen uitzonderingsmogelijkheden.
De ontwikkelingen in Amerika staan niet op zichzelf. Eind maart diende een groep leden van de Zuid-Afrikaanse NG-kerk een klacht in bij het hooggerechtshof omdat de synode van die kerk in 2016 terug was gekomen op een eerder besluit over het huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. In 2015 had de hoogste kerkelijke vergadering gesteld dat elke plaatselijke gemeente zelfstandig mag beslissen of ze het homohuwelijk erkent en of ze de gelegenheid wil bieden om zo’n huwelijk in te zegenen. Dat besluit draaide de synode in 2016 terug. Het hoogste rechtscollege in Zuid-Afrika moet nu bepalen of dit besluit past binnen de grondwettelijke kaders.
Ook in Nederland verandert het cultureel-maatschappelijke klimaat in sneltreinvaart. Veertig jaar geleden was het huwelijk van één man en één vrouw de norm. Wie ging scheiden, had toen echt iets uit te leggen, ook in onkerkelijke kring. Samenwonen was niet gewoon. Twintig jaar geleden was echtscheiding ingeburgerd en werd er hevig gepleit voor het homohuwelijk. Dat werd in 2001 erkend. Aan gewetensbezwaarde trouwambtenaren werd ruimhartig de gelegenheid geboden om hun principes te volgen. In 2007 werd hun recht wettelijk verankerd. Dat was een veeg teken. Het begrip was zo ver weggeëbd dat de wet de bezwaarde ambtenaar moest beschermen. Zes jaar later, 2014, nam de Kamer een initiatiefwetsvoorstel van D66 aan die het weigeren om een homohuwelijk te sluiten verbood.
De gang van zaken illustreert hoe snel de ontwikkeling gaat. Wat veertig jaar geleden normaal was, veranderde nauwelijks twintig jaar geleden. Er was aanvankelijk nog begrip voor bezwaarden, maar dat sloeg binnen tien jaar om in dulden en werd daarna al snel verboden. Te vrezen valt dat hetzelfde gaat gebeuren met het transgenderbeleid. Wie wil vasthouden aan Bijbelse normen, die eeuwenlang golden, wordt nu zonder pardon en vol onbegrip buiten de orde geplaatst.
Deze week hield de Kamer een debat over de Nashvilleverklaring. Hoewel deze ook binnen orthodox-protestantse kring niet onomstreden is, kunnen alle Bijbelgetrouwe christenen uit de strekking van dit debat afleiden hoeveel verzet het oproept als iemand wil vasthouden aan Bijbelse normen. Op zijn best kunnen mensen nog zeggen: nou ja, ieder zijn mening. Maar de bereidheid om echt rekening te houden met principiële bezwaren van orthodoxe christenen is minimaal.
Onderwijs
Pence spoorde studenten van de Liberty University aan voorbereid te zijn op tegenstand en bespotting. Wel beloofde hij dat de huidige Amerikaanse regering pal zal staan voor de vrijheid van godsdienst en geweten. Dat is positief. Tegelijk is dat maar een beperkte garantie. Als een progressieve president aan de macht komt, zal die anders opereren.
Democratische grondrechten zijn waardevol. Ze zijn ook jarenlang een schild geweest waarachter christenen zich konden verschuilen. Tegelijk bieden ze niet de ultieme veiligheid. De politieke en maatschappelijke ontwikkelingen van onze geseculariseerde tijd tonen dat aan.
Veel staat op het spel. Ook in ons land. De discussie over de vrijheid van onderwijs is daar een voorbeeld van. Hoe lang zullen ouders hun kinderen nog kunnen sturen naar een school waar ze onderwijs ontvangen volgens Bijbel en belijdenis?
Pence zei aan het slot van zijn rede nog een belangrijk ding. „Vergeet niet, waar de Geest des Heeren is, daar is vrijheid” (2 Korinthe 3:17). Daar gaat het uiteindelijk om. Dat is ook het middel om niet in de kramp te schieten bij sombere vooruitzichten. In die vrijheid blijven vervolgde christenen blijmoedig staande en dragen ze het kruis van smaad en lijden.
Binnenkort verlaten weer duizenden leerlingen de middelbare school. Ze gaan de wijde wereld in. Met welke boodschap? Die van: „Pas op, je krijgt het niet gemakkelijk als je trouw wilt blijven aan de Bijbelse normen.” Ja, dat moet hun gezegd worden. Maar belangrijker is nog de slotopmerking van Pence: „Wie de Heere heeft, is echt vrij en tegelijk maximaal beschermd.”
