”Het huis op de heuvel”
Auteur: Elizabeth Musser
Uitgeverij: De Groot Goudriaan, Kampen, 2002
ISBN 90 6140 778 8
Pagina’s: 477
Prijs: € 19,29. De roman ”Het huis op de heuvel” van Elizabeth Musser, draagt geen bijzonder prikkelende titel. De inhoud van deze nieuwe roman van de populaire schrijfster blijkt echter de moeite waard te zijn. Het boek heeft geen literaire pretenties en niet altijd is het even realistisch, maar met name de beschrijvingen van emoties vormen een sterke kant aan dit boeiende verhaal.

Fictie en feiten zijn opnieuw door elkaar verweven. Dit betekent dat je in het vlot geschreven boek ook nog een bescheiden stuk historische informatie vindt. Hoofdpersoon is de 16-jarige Mary Swan uit Atlanta. Ze groeit op in een welgesteld gezin en is voornamelijk bezig met haar opleiding, haar vrienden, haar uiterlijk en diverse feestjes.

Het jaar 1962 wordt voor haar aanvankelijk gestempeld door het feit dat ze betrokken raakt bij een oude schooltraditie: die van de ”Uitdaging”. Elk jaar wordt een van de leerlingen uitgeroepen tot ”Raaf van Wellington”. De aangewezen persoon moet een raadsel oplossen en dient vooral niet te verraden dat zij de Raaf van het jaar is. Wel mag ze twee vrienden inschakelen die haar bijstaan. De opdracht voor de Raaf is dit keer: binnen één jaar uitvinden waar drie onlangs verdwenen kunstwerken gebleven zijn. Eén schilderij is van Mary Swans moeder; een alom geprezen kunstenares.

De Uitdaging raakt volledig op de achtergrond als het vliegtuig met vele kunstschilders die een excursie naar Europa maakten, crasht. Mary Swans moeder sterft daarbij. Omdat haar vader vanwege de kinderen altijd geweigerd heeft samen met zijn vrouw te vliegen, ontsnapt hij aan de dood.

Psychiatrisch ziekenhuis
Na een tijdje wordt het voor Mary Swan alsnog belangrijk de Uitdaging te volbrengen. De oplossing van de verdwenen schilderijen zal haar meer over haar moeder vertellen. De ontdekkingen die zij doet, zijn niet gemakkelijk te verwerken. Al die keren dat Mary Swans moeder zogenaamd weg was voor exposities, blijkt ze opgenomen te zijn geweest in een psychiatrisch ziekenhuis. Een pijnlijke werkelijkheid, zeker in de jaren ’60, zeker voor mensen uit de hogere sociale milieus. De diverse raadsels en onthullingen maken deze roman tot een boeiend boek.

Er lopen echter nog enkele belangrijke motieven door het verhaal. Mary Swans vriend Robbie zegt het zo: „Maar je hebt het over heel verschillende dingen. Een tragisch ongeluk, een ernstige psychische aandoening, armoede en vooroordeel. Dat is heel veel om in één keer te verwerken.” Toch geloof ik niet dat Musser zich aan de hoeveelheid van motieven vertilt.

De rassendiscriminatie waarmee Mary Swan telkens wordt geconfronteerd, is mooi in het verhaal geïntegreerd. Hoewel Mary Swan gewend is om naar de kerk te gaan, gaat ze pas door haar vrijwilligerswerk onder zwarte, arme mensen voor het eerst nadenken over wat geloven betekent. Een belangrijke bijbeltekst, waarvan de betekenis pas na lange tijd tot haar doordringt is: „De waarheid zal u vrijmaken.” De kern van het verhaal wordt onder andere door Mary Swans zwarte vriend Carl verwoordt, als hij zegt: „We hebben allemaal een Verlosser nodig. (…) Aan de voet van het kruis is alles plat. Daar is geen sprake van rijk of arm, alleen van behoeftigen.”

Een enkel minpuntje: aan realisme laat de roman soms te wensen over. Musser kiest voor een verteltrant namens een ikfiguur, maar weet daar niet altijd goed mee om te gaan. Ze laat Mary Swan bijvoorbeeld vertellen: „Ik was zo geconcentreerd bezig met mijn toespraak dat ik niet merkte hoe dokter Clark zeer geïnteresseerd vooroverboog en langzaam maar zeker een brede glimlach op zijn gezicht kreeg.” Als Mary Swan dit „niet merkte”, hoe kan ze het dan later navertellen?

Jaren ’60
De sfeer uit de jaren ’60 daarentegen is goed getekend. Zijn met name de dialogen niet altijd even realistisch -of komen ze overdreven over op nuchtere Nederlanders omdat ze een typisch Amerikaans karakter hebben?- de beschrijvingen van gevoelens van verdriet, pijn, verwarring, vreugde en hoop zijn herkenbaar geschetst.

Liefhebbers van Amerikaanse christelijke romans in het algemeen en van die van Musser in het bijzonder, kunnen blij zijn met deze nieuwe aanwinst op de Nederlandse markt.