Er is weinig bewaard gebleven uit het oorlogsverleden van de Sinti en Roma. Abuys is dan ook blij met het persoonsbewijs.

Waarom is dit persoonsbewijs zo bijzonder?

„We hebben bijna geen documenten van Sinti of Roma uit de Tweede Wereldoorlog. De meeste van hen zijn getransporteerd naar vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Daar aangekomen vernietigden de nazi’s hun papieren. Dat dit persoonsbewijs bewaard is gebleven, is dus heel erg bijzonder. Dit is het enige exemplaar in zijn soort in onze collectie van duizenden documenten.”

Wat weten we over het meisje op de foto?

„Haar naam was Elizabeth Franz, of Mädie Franz zoals haar Sintezza naam luidde, en ze is geboren in België. Ze was zestien jaar toen ze in Westerbork aankwam. Waarschijnlijk werd ze bij aankomst kaalgeschoren, zoals ook bij de anderen gebeurde. Elizabeth is uiteindelijk naar Auschwitz gedeporteerd, maar heeft het wel overleefd. We weten niet hoe dat gegaan is. Inmiddels leeft ze niet meer, maar ze heeft wel een hoge leeftijd gehaald. Via haar dochter en een bevriende onderzoeker kregen we haar persoonsbewijs in handen.”

Waarom werden de Sinti in de Tweede Wereldoorlog vervolgd?

„De nazi’s zagen behalve de Joden ook Sinti en Roma als minderwaardig, gezien hun rondtrekkende achtergrond. Op 16 mei 1944 vond een grote razzia plaats in Nederland, met als doel „alle in Nederland verblijvende personen die het kernmerk der zigeuners bezitten” op te pakken en naar Westerbork te vervoeren. Daar werden de 245 Sinti en Roma geconcentreerd in barak 69, voordat ze naar Auschwitz werden vervoerd. We weten niet veel van de Sinti en Roma uit de oorlogsjaren, want ze zijn erg terughoudend over de oorlog. Als we al verhalen horen, dan komen ze van de tweede generatie die over hun ouders vertellen.”

Wat hebben jullie verder van de Sinti en Roma?

„We krijgen continu spullen binnen van mensen die in het kamp hebben gezeten. Iedere week komt er wel wat. Maar van Sinti en Roma krijgen we bijna niets. We hebben verder alleen wat tekeningen, transportlijsten en één beeld van een meisje met een hoofddoek. Langzamerhand komt er wel meer los vanuit nieuwe generaties. Er is een groep die steeds meer bezig is met de eigen geschiedenis. Er zijn alleen nog maar weinig mensen in leven die de oorlog hebben meegemaakt. Dat we dit persoonsbewijs in handen hebben gekregen en mogen tentoonstellen, is uniek.”

In de schijnwerpers: rubriek voor opmerkelijk regionaal nieuws.