Is de kleine in staat bittere smaakstoffen in spruitjes te proeven? Ook bij zo’n vraag zou een commerciële DNA-test helderheid scheppen. De Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) volgt met argusogen de opkomst van bedrijven die de laatste jaren dit soort onderzoeken aanbieden.

„Deze commerciële tests spelen in op de nieuwsgierigheid van mensen”, lichtte Marieke van Dooren, vicevoorzitter van de VKGN, dinsdag toe. „Wij maken ons echter zorgen over de betrouwbaarheid van de testen en de kwaliteit van de aanbieders. Deze commerciële testen zijn niet te vergelijken met medische onderzoeken naar de kans op erfelijke ziektes.”

Borstkanker

De VKGN beklaagde zich in november bij de Inspectie Gezondheidszorg over het Nijmeegse bedrijf iGene, aanbieder van DNA-tests. Een vrouw kreeg via een test van dit bedrijf te horen dat ze een verlaagde kans op borstkanker had. Eerder echter wees een DNA-onderzoek in een ziekenhuis uit dat ze juist verhoogd risico liep.

De christelijke DNA-expert Rob ten Hove uit Rijssen vindt het „ver gaan” dat ouders via een commerciële DNA-test willen achterhalen of hun baby later doener of denker wordt. „Dit soort onderzoek staat echt nog in de kinderschoenen. Niet alleen genen, ook andere factoren bepalen hoe iemand zich ontwikkelt. Als DNA-onderzoek zou aantonen dat iemand een denker is, wil dat niet zeggen dat hij bijvoorbeeld geen hovenier zou kunnen worden. Een denker kan zich in landbouwgebied in Ethiopië prima ontwikkelen tot doener. Lang niet alles is via een genetische code op voorhand bepaald. Johan Cruijff zal aanleg hebben gehad voor voetbal, maar zonder training had hij zich niet ontwikkeld tot sterspeler.”

Dichtbij

Voor Ten Hove komen vragen rond genetisch onderzoek dichtbij. Zijn vrouw is zestien weken in verwachting van hun eerste kind. Deze week zagen ze een echo van het prille leven. „Wij kregen allerlei prenatale tests aangeboden, waarmee je aandoeningen kan opsporen. Maar die tests hebben we afgewezen. We willen het allemaal niet weten. Simpelweg omdat we niets met die informatie zouden willen doen. Ik moet er niet aan denken om ons kind weg te laten halen.”

Toch kunnen er „ethisch lastige vragen ontstaan”, zegt de DNA-expert, werkzaam bij het Nationaal Forensisch Onderzoeksbureau. „Bekijk ingewikkelde kwesties van geval tot geval. De vrouw van iemand uit mijn omgeving kreeg een kind met een zeer ernstige huidaandoening. De baby leed voortdurend en stierf op 2-jarige leeftijd. Toen de vrouw opnieuw in verwachting was en onderzoek uitwees dat het ernaar uitzag dat ze weer een kind met die aandoening zou krijgen, hebben ze abortus laten plegen. Ik kan dan stoer mijn anti-abortusstandpunt verdedigen, maar kon die stap wel begrijpen.”

Ook Ten Hove heeft bedenkingen bij de betrouwbaarheid van commerciële tests die de kans op kanker zouden voorspellen. „Bovendien heeft het ontstaan van kanker niet alleen met je genen te maken, maar ook met je leefwijze.”

Bangmakerij

Waarom wil ik dit weten? Iedereen die een DNA-test overweegt, zou die vraag moeten stellen, vindt Ten Hove. „Bij dit soort tests speelt ook bangmakerij. Wat zegt het dat je 30 procent kans loopt een ziekte te krijgen? Je moet ook van dag tot dag leven. Om te voorkomen dat je overspannen raakt van zaken die je nooit overkomen.”

Ten Hove is niet tegen DNA-tests die iemands afkomst onthullen. Hoe pijnlijk de uitkomsten ook kunnen zijn. „Zo kan een jongeman ontdekken dat ergens nog een halfbroer rondloopt. Vader moet toegeven dat hij een buitenechtelijk kind verwekte. Dan zeg ik als wetenschapper: Waarheid is waarheid. Als je die onder tafel stopt, leidt dat op termijn alleen maar tot verliezers.”