Wat kan ik betekenen bij het oplossen van grote wereldproblemen? Niet veel, toch?

Laten we de zaken even omdraaien: „Stabiliteit en orde in Europa. Toch fijn dat we al zo lang vrede hebben. Je kunt mopperen op Brussel, maar als je Europa vergelijkt met het Midden-Oosten, mogen we wel in onze handjes knijpen.” „Heerlijk, dat schone strand. Of je nou op een onstuimige herfstochtend van Domburg naar Westkapelle loopt of op een zomerdag je kinderen laat ravotten in het zand. Daar moeten we zuinig op zijn.” „Daar kan ik nou echt van genieten. Veel groen in de stad. Ik houd niet van die kale, grijze wijken. En zeker ’s zomers, als het warm en droog is, zie je dat iedereen in de stad de parken opzoekt.”

Hé, opvallend. De burger die zonder moeite gebruik maakt van een collectief goed (stabiliteit, orde, vrede, schone stranden, stadsparken) is óók de burger die de handjes laat hangen als dat collectieve goed in gevaar komt.

Bij collectieve goederen is het altijd de vraag: wie voelt zich er verantwoordelijk voor? Kijk naar de stoep van een koopwoning en vergelijk die met de gedeelde portiek van een huurflat. In mijn Goudse woonplaats zijn schone singels ook zo’n collectief goed. Vorige week zag ik een buurtgenoot fanatiek troep uit het water vissen. Anderen hadden die troep in het water gedumpt.

Nog een paar collectieve goederen: wereldzeeën, de lucht die we inademen, poolgebieden. Ze zijn van ons allemaal, en dus van niemand. Over het gebruik vallen nog wel afspraken te maken, maar over het intact houden ervan is dat moeizamer. Wel de lusten, niet de lasten.

De laatste weken is er ruzie in Nederland. Over het Klimaatakkoord. Door sommigen wordt het omhoog gestoken als een trofee: kijk eens wat een pakket ambitieuze maatregelen! Door anderen wordt het weggehoond: vage afspraken, de gewone man betaalt de rekening.

Dat er over de concrete maatregelen voor een beter klimaat discussie is, verbaast niet. Het gaat om ingewikkelde vraagstukken. Om verschillende oplossingsrichtingen. De ene is effectiever dan de andere, de ene betaalbaarder dan de andere.

Wat me vooral bezighoudt, is de verwarring over het onderliggende probleem die door sommige geleerden, politici en columnisten gezaaid wordt. Wat is het probleem, hoe groot is het en wiens probleem is het eigenlijk? Op het niveau van u en mij als gewone burgers leidt juist dát tot verlamming. Mijn zonnepanelen, mijn duurzame vakantie, mijn oplaadbare batterijtjes. Kan ik me die moeite niet beter besparen?

Wellicht is het een idee als het RD begint met een wekelijkse ”fact checker”. Laat een team van wetenschapsjournalisten feit en fictie van elkaar scheiden. Dat helpt de lezers. Waar laat ik mij gek door maken en waar moet ik me echt druk over maken?

Voor mezelf als gewone burger hanteer ik vijf simpele vuistregels. Eigenlijk spreken ze voor zich. Wellicht inspireren ze anderen. 1. Als ik troep kan maken, kan ik ook troep opruimen. 2. Als ik troep kan voorkomen, doe ik dat. 3. Als een ander er een troep van maakt, moet ik dat zeker niet doen. 4. Heel veel schone druppels maken samen één mooie, blauwe oceaan; mijn druppeltje doet ertoe. 5. „We onderschatten vaak de positieve invloed die we met onze bescheiden mogelijkheden als mens kunnen hebben. Juist dicht bij huis wordt de wereld gewonnen. We kunnen samen niet alles, maar wel veel” (koning Willem-Alexander).

De auteur is politiek adviseur Woord en Daad. Reageren? rubriekforum@refdag.nl