Polen zijn harde werkers, vinden tuinders uit de regio Moerkapelle. Zolang ze op flexibele basis aan de slag zijn, is er niets dan lof. „Maar als je ze in vaste dienst neemt, zijn ze opeens een stuk minder gemotiveerd”, is de ervaring van Danier van der Spek uit Waddinxveen. „Dan komen ze niet meer op tijd of ze lopen er de kantjes vanaf.”

Van der Spek kweekt orchideeën, snij-phalaenopsissen om precies te zijn. Hij heeft gemiddeld zo’n twintig mensen in dienst. Op zijn bedrijf Ichtus Flowers belegde de reformatorische vakorganisatie RMU woensdag een zogeheten tafelgesprek met enkele ondernemers over het onderwerp arbeidsvoorwaarden.

Uienhandelaar Jan van der Spek uit Moerkapelle (zes medewerkers) is het met zijn achterneef eens. „Ik wil mensen die aanpakken. De mentaliteit is heel belangrijk. Als iemand niet functioneert en ik heb hem al in vaste dienst, dan is het lastig om van hem af te komen en moet ik ook nog een transitievergoeding betalen.”

Jan Schreuders, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de RMU, vindt het op zichzelf goed dat het ontslagrecht werknemers een zekere bescherming biedt. „Maar het is doorgeslagen.”

Voorbeelden gaan over tafel. Snij-hortensiakweker Piet Sonneveld uit Bleiswijk (25 medewerkers) had een Slowaak die tijdens de flexperiode prima zijn werk deed, acht maanden verlenging toegezegd. Toen vertrok de man naar zijn vaderland en bleef daar. „Het zou me 5000 euro kosten om hem te ontslaan. Met veel moeite heb ik dat kunnen beperken tot 800 euro.”

Intussen zitten ze alledrie te springen om arbeidskrachten. Werkloze Nederlanders –daarvan zijn er volgens RMU-bestuurder Peter Schalk nog altijd zo’n 340.000– halen vaak hun neus op voor werken met de handen. En dus komen de Oost-Europeanen snel in beeld.

Hoppen

„Ik neem ze alleen flexibel in dienst, via een uitzendbureau”, zegt ook kamerplantenkweker Arno Bregman uit Waddinxveen (zes medewerkers). „Na twee jaar zijn ze bij je uitgekeken en gaan ze ergens anders heen. Hoppen dus. Ik kan het ze niet kwalijk nemen: bij ons lopen ze alleen of met z’n tweeën rond, dat is voor die mensen gewoon niet gezellig.”

Hoe denken de tuinders over asielzoekers als werknemer, wil SGP-Kamerlid Roelof Bisschop, die ook aan het gesprek deelneemt, weten. „Die krijgen we nooit aangeboden”, reageren de ondernemers. Uitzendbureaus weten namelijk dat bij asielzoekers, die meestal uit Afrika of het Midden-Oosten komen, de taal vaak een probleem is. Iemand die in een kas aan de slag gaat, moet zich tegenover zijn collega’s en zijn baas verstaanbaar kunnen maken. „Ik wil alleen mensen die Engels of Duits spreken”, zegt Bregman.

Even later, tijdens een rondleiding in de kassen, wijst Danier van der Spek op een Turkse medewerker. „Een zzp’er die ik inhuur, een topper. Van mij mogen ze dat allemaal worden, daar zijn nooit problemen mee. Die nemen hun verantwoordelijkheid.”

Toch is dat geen oplossing, beseffen de ondernemers. Bregman wijst erop dat een zzp’er meerdere opdrachtgevers moet hebben. En RMU-adviseur Joakim Rottiné waarschuwt dat er geen dienstbetrekking mag ontstaan.

Medemenselijk

Carla van der Spek, de vrouw van Danier, vindt het een plicht van christelijke ondernemers om medemenselijk te zijn. De tuinders knikken. Allevier hebben ze ervaring met sociaal zwakkere werknemers of mensen met een arbeidsbeperking. Vaak zijn dat juist heel trouwe krachten. Sonneveld: „Ik heb een jongen in vaste dienst die hier als een schuw, zielig hoopje mens binnenkwam. Nu is het een gouden kracht op ons bedrijf.”

Het gesprek met de ondernemers was er een uit een serie van vier. Eerder sprak de RMU met betrokkenen uit het onderwijs. Er volgt nog een sessie met gezinnen. Op 17 december biedt de organisatie zijn nota arbeidsvoorwaarden 2019 aan minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) aan.