Tijdens de driedaagse internationale conferentie over de Synode van Dordrecht die vrijdagmiddag wordt afgesloten, komen de verkiezing en verzoening regelmatig aan de orde. De klassieke relatie tussen Schepper en schepsel houdt in dat een almachtige Schepper de menselijke vrijheid niet vernietigt maar garandeert, zo betoogt prof. Van den Belt (Groningen).

De „ironie” van Dordt is volgens de hoogleraar dat de scholastieke oplossingen van de Dordtse vaderen de culturele wending naar de moderniteit niet overleefden. Daar werden het denken over dat alles met alles te maken heeft (het determinisme) en eenheidsdenken (monisme) troef. „Het gevolg is het ontstaan van pastorale problemen bij gelovigen, die oprecht worstelen met vragen en bezwaren tegen het Evangelie.”

De klassieke formule ”Christus stierf genoegzaam voor allen”, werd ten tijde van Dordt als onbevredigend beschouwd, maar ze werd ook niet als anti-orthodox ervaren. Dat betoogt dr. Pieter Rouwendal, die vorig jaar promoveerde op een proefschrift over predestinatie en prediking. Dordt sprak uiteindelijk van het offer van de Zoon dat „overvloedig genoegzaam” is voor de zonden van de hele wereld.

Kerkorde

De Synode van Dordrecht ging over veel meer dan de predestinatie en de vrije wil. Ook de kerkorde komt tijdens de conferentie regelmatig langs. De gereformeerde kijk op de leiding van de kerk was vanouds anti-hiërarchisch. De kunst was om een balans te vinden tussen gezag en geestelijke leiding, zegt kerkrechtdeskundige dr. Leon van den Broeke.

De Dordtse synode gaf opdracht tot een nieuwe Bijbelvertaling. Maar hoe nieuw werd die uiteindelijk? Dr. Dirk-Jan Kooter en dr. Kees Jan van Linden leggen uit dat de Statenvertaling wel nieuw moest zijn door hernieuwd uit de grondtalen te vertalen, maar ook niet te veel mocht afwijken van de ‘oude’ Deux-Aesvertaling. „De synode bewoog zich tussen traditie en vernieuwing.”

Bekend is de kritiek van Kohlbrugge op de Dordtse Leerregels. Volgens prof. dr. Wim van Vlastuin (Amsterdam) vond Kohlbrugge Dordt minder belangrijk dan de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelbergse Catechismus. Kohlbrugge was kritisch wanneer de leer van de verkiezing losgemaakt werd van haar centrum in Christus, zoals dat na de Reformatie soms gebeurde.

Volgens prof. dr. Erik de Boer (Kampen) zijn de remonstranten gemeten naar de maatstaven van het recht van de 17e-eeuw mild behandeld. „Als de remonstranten werkelijk het gesprek waren aangegaan, niet als blok, maar individueel, dan zou de veroordeling zelfs milder uitgepakt hebben”, zegt hij desgevraagd. „Zij hadden dan ook een aandeel kunnen hebben in de middenpositie die Dordt uiteindelijk heeft gevonden.”

Onbekend

Wie lopen er internationaal nog warm voor de Dordtse Leerregels? „Niet één Koreaanse kerk heeft de Dordtse Leerregels in zijn grondslag opgenomen”, zegt prof. Hae Moo Yoo, hoogleraar in Seoul. „Als Dordt speelt, dan is het via de five points of calvinism, maar die zijn maar een beperkte weergave van de leerregels.”

In Zuid-Afrika is er wel bekendheid met de Dordtse Leerregels, zegt dr. Johan Smit, docent kerkrecht aan de theologieopleiding van de Gereformeerde Kerk in Suid-Afrika. „In de grote kerken, zoals de Nederduits Gereformeerde Kerk, zijn de Dordtse Leerregels formeel erkend. Door charismatische invloeden is de inhoud ervan sterk afgeplat is.”

Dr. Alec Ryrie uit Durham (Engeland), meldt dat de Dordtse synode in het Verenigd Koninkrijk volslagen onbekend is. „De meeste christenen maken zich niet druk over een onderwerp als verkiezing. Een uitzondering vormen kleine presbyteriaanse kerken in Schotland en Engeland.”

Organisator prof. dr. Fred van Lieburg kijkt terug op een zeer geslaagde conferentie. „Er waren ruim dertig bijdragen over een mix aan thema’s. In de wandelgangen ontstonden geanimeerde discussies. Iedereen genoot van de sfeer in de synodestad, 400 jaar nadat het hier gebeurde.”