Bouwbedrijven zijn na een ongeluk meer bezig met het afwentelen van de schuld dan met het verbeteren van de veiligheid, zegt de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) in het rapport. „Zodra het fout gaat of fout dreigt te gaan, gaan samenwerkende partijen naar elkaar wijzen en ontstaat er duikgedrag”, aldus de onderzoekers.

Ook is bij aanbestedingen de laagste prijs vaak leidend, en dat gaat soms ten koste van de veiligheid. Daarnaast zijn er bij de bouw zo veel partijen betrokken dat niet duidelijk is wie precies waarvoor verantwoordelijk is. De onderzoekers baseren hun conclusies op een reeks incidenten in de bouwsector, waaronder het ongeval met een hijskraan in Alphen aan den Rijn en het instorten van de parkeergarage bij het vliegveld van Eindhoven.

De parkeergarage stortte in mei vorig jaar in. De oorzaak, volgens de veiligheidsraad: een verkeerd toegepaste vloerconstructie. De vloerplaten werden een kwartslag gedraaid, waardoor de naden anders op de fundering lagen dan gebruikelijk. Dit zorgde uiteindelijk voor het instorten van de vloer. Hoewel alle betrokken constructeurs zich bewust waren van het ongebruikelijke plan, heeft niemand van hen voldoende nagedacht over de consequenties, zegt de onderzoeksraad. „Het beperken van het verlies en het halen van de planning hadden prioriteit.”

Scheuren

Volgens de OVV waren er twee maanden voor het instorten al signalen dat er iets mis was met de veiligheid van de garage: zo zaten er scheuren in de vloeren en stonden er plassen op. „Dat duidt op een constructief veiligheidstekort”, zeggen de onderzoekers. Deze signalen werden volgens hen echter genegeerd.

De onderzoeksraad roept de bouwwereld op om minder vrijblijvende afspraken te maken over de veiligheid in de bouw en over de verantwoordelijkheid en coördinatie van projecten. Omdat een groot bouwproject vaak wordt uitgevoerd door veel verschillende ondernemingen, is de kans op fouten veel groter. „Het is nu niet duidelijk waar de eindverantwoordelijkheid ligt”, zeggen de onderzoekers. De raad wil dat er een centrale partij komt die de verantwoordelijkheid draagt voor de veiligheid.

Fries Heinis, algemeen directeur van de brancheorganisatie voor bouwbedrijven Bouwend Nederland, pleit ook voor een betere samenwerking en meer duidelijkheid over de verantwoordelijkheid voor veiligheid. „Onze aanpak richt zich nog te veel op projectniveau. Dat is onvoldoende om iedereen van elkaar te laten leren. Natuurlijk, ieder project is weer anders. Maar uiteindelijk telt het gebouw dat we samen neerzetten. Dat moet van onbesproken kwaliteit zijn en daaraan moeten we allemaal ons steentje bijdragen.”

Wake-upcall

Joost Meijs, de algemeen directeur van Eindhoven Airport, noemt het rapport van de veiligheidsraad een „wake-upcall.” Volgens hem zal het vliegveld als opdrachtgever van volgende bouwprojecten „een bijdrage leveren aan de noodzakelijke verbetering om dit soort incidenten in de toekomst te voorkomen.”