Hulp slachtoffers moet centraal staan bij misbruikzaken
Klerikaal narcisme. Zo noemde de rooms-katholieke hoogleraar Paul van Geest vrijdag in het Reformatorisch Dagblad het plegen en toedekken van de talloze misbruikzaken in de Rooms-Katholieke Kerk. Leidinggevenden in de kerk bezien de afschuwelijke misbruikzaken volgens hem vooral met het oog op de schade die de kerk erdoor oploopt. Daarom werd misbruik toegedekt of werden priesters die misbruik hadden gepleegd maar snel overgeplaatst naar andere parochies. Met als gevolg dat ze daar niet zelden nieuwe slachtoffers maakten.
Van Geest legt exact de vinger op de zere plek. En wat hij zegt, geldt niet minder voor protestantse kerken waar misbruik of grensoverschrijdend seksueel gedrag voorkomt. Blijkbaar is in kerken waar grove misstanden openbaar worden vaak de eerste reflex van leidinggevenden om de schade die de misstanden voor de kerk opleveren te beperken. De kerkelijke leiding ging daar wat de Rooms-Katholieke Kerk betreft lang in mee. Niet de slachtoffers stonden centraal, maar de kerk zelf.
Onder paus Franciscus is daar wel enige verandering in gekomen, maar nog niet genoeg. De huidige paus is deze dagen op een groot congres in Ierland, waar de waarde van de familie centraal staat. Normaal gesproken is de paus in Ierland een graag geziene gast. Maar zelfs in dit rooms-katholieke land groeit de kritiek op de Rooms-Katholieke Kerk. Het feit dat de paus heeft toegezegd tijdens het congres ook misbruikslachtoffers te zullen bezoeken, heeft die kritiek niet doen verstommen.
De christelijke gemeente is een plaats waar veiligheid topprioriteit moet hebben. Nergens behoort een mens, zeker een mens in nood, veiliger te zijn dan in de schaduw van het kruis van Christus. Zo bezien gaat de kerk twee keer in de fout wanneer na het ontdekken van seksueel misbruik niet het slachtoffer maar het imago van de kerk zelf centraal wordt gesteld. De eerste zonde is het misbruik zelf. De tweede het niet beschermen van het slachtoffer en het niet zoeken van gerechtigheid door daders te straffen.
Paus Franciscus publiceerde de afgelopen week een indringende schuldbelijdenis. Daarin riep hij de kerk op om te strijden tegen het misbruik en het toedekken daarvan. Dat zijn goede woorden. Maar het lijkt erop dat veel mensen, zeker buiten de kerk, ze net iets te vaak hebben gehoord en gelezen en het daarom niet meer geloven. Woorden moeten gevolgd worden door daden. Ook daders van misdaden die volgens de wereldse wetten misschien al verjaard zijn, moeten gestraft worden. In de kerk mogen gerechtigheid en genade nooit losgemaakt worden van elkaar. Dat leidt tot goedkope genade en dus een inhoudsloze gerechtigheid.
Voor wie leiding heeft over de kudde van de gemeente moet de eerste zorg altijd het welzijn van de schapen zijn. Pas daarna mag er zorg zijn over het imago van de schaapskooi. Nooit omgekeerd.
