Met dit aansprekende voorbeeld begint ”Allah of Jezus? Een persoonlijke zoektocht naar de waarheid”. Het origineel verscheen voor het eerst in 2016 onder de titel ”No God but One: Allah or Jesus?”. Auteur is de vorig jaar op 34-jarige leeftijd overleden ex-moslim en christelijke apologeet Nabeel Qureshi. Hij groeide op in een islamitisch gezin in Pakistan en emigreerde later naar de Verenigde Staten.

Op de Old Dominion University (Norfolk) ontmoette Qureshi de christelijke David Wood. De twee sloten vriendschap en schuwden discussies over hun beider geloof niet. De geboren Pakistaan deed verwoede pogingen om zijn vriend tot de islam te bekeren. Uitvoerig onderzocht hij de islam om een weerwoord te zoeken tegen de argumenten voor het christendom.

Een van de eerste ontdekkingen van Qureshi was dat islam en christendom veel raakvlakken hebben. De meest verrassende overeenkomst, schrijft de apologeet, is misschien wel dat beide godsdiensten Jezus vereren. Ondanks de overeenkomsten vindt hij het een slecht idee om de verschillen weg te poetsen. „Mensen en chimpansees delen 95 procent van hun DNA, maar de overige 5 procent is ontzettend belangrijk! Datzelfde geldt voor het christendom en de islam. Ze delen veel van hun DNA, maar onder de oppervlakte zijn ze volledig anders.”

Heldere structuur

In ”Allah of Jezus?” staan de verschillen tussen beide religies centraal. Qureshi behandelt twee hoofdvragen. De eerste vraag luidt: wat zijn de verschillen tussen de islam en het christendom? De tweede vraag: kunnen we weten of de islam waar is of juist het christendom?

De auteur deelt beide hoofdvragen op in vijf delen. Per deel stelt hij een subvraag centraal, die hij vervolgens in vier hoofdstukken ontrafelt. Wie denkt taaie antwoorden te vinden, vergist zich. Op soepele wijze vervlecht Qureshi anekdotisch materiaal in zijn argumentatie. De heldere structuur helpt de lezer om de rode draad voor ogen te houden.

Kruisiging Jezus

Zowel Wood als Qureshi ging bijzonder grondig te werk om de ander lastige tegenvragen te kunnen stellen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het zesde deel, waarin de kwestie is of Jezus is gestorven aan het kruis. De Koran ontkent dit in soera (hoofdstuk) 4:157 nadrukkelijk, zegt dat Jezus niet is gedood en niet is gekruisigd, maar iemand die op Hem leek.

In 2002 debatteerden beide mannen hierover. Qureshi en zijn vader verdedigden het islamitische standpunt, Wood en twee vrienden de christelijke visie. Het voert op deze plaats te ver om alle argumenten en tegenargumenten te bespreken. Maar het is leerzaam om kennis te nemen van de aangeboorde bronnen en uitgelegde theorieën.

Quereshi schrijft dat hij na dat debat nog niet van mening was veranderd over de dood van Jezus. Wel zegt hij: „Eén ding was me echter wel duidelijk geworden: mijn geloof dat Jezus niet aan het kruis was gestorven was gebaseerd op mijn geloof in de islam, en niet op de historische feiten. Historisch gezien spraken de bewijzen over de dood van Jezus zich categorisch uit voor het christendom en tegen de islam.”

De geboren Pakistaan zegt ook dat objectieve waarnemers unaniem concluderen dat Jezus aan het kruis was gestorven. Hij sluit het hoofdstuk af met: „Concluderend moeten we instemmen met de woorden van Gerd Lüdemann (een Duitse theoloog die afgerekend heeft met het christelijk geloof, BP): „Dat Jezus is gestorven ten gevolge van kruisiging staat onomstotelijk vast.””

Kruistochten

Verrassend is het deel over jihad en kruistochten. Dit hoofdstuk is belangrijker dan het lijkt, omdat christenen die zeggen dat de islam met het zwaard is verspreid nogal eens monddood worden gemaakt met een verwijzing naar de kruistochten. Zonder het voor de kruistochten op te nemen, laat Qureshi zien dat het tegenwoordig onder velen gangbare beeld van christenen die vreedzame moslims aanvallen niet correct is.

„Een moderne uitvinding”, noemt Qureshi deze zienswijze. „De realiteit is dat de kruistochten zijn opgezet ter verdediging van het Byzantijnse rijk, nadat twee derde van de christelijke wereld was veroverd vanwege eeuwenlange aanvallen door moslims. De moslims begrepen dit en namen de kruisvaarders niets kwalijk, tot aan het begin van de moderne tijd, toen het postkoloniale narratief in de mode kwam.”

Kritische opmerkingen zijn er natuurlijk altijd te maken. Zo zijn sommige vragen –bijvoorbeeld of moslims en christenen dezelfde God aanbidden– wel erg cliché. Storend zijn ze echter beslist niet. Verder had de oranjegele voorkant beslist fraaier gekund. De boektitel –waarvan het moeilijk is voor te stellen dat de auteur deze heeft bedacht– lijkt een misser. Immers: Allah is niets meer of minder dan het Arabische woord voor God. En in een titel als ”God of Jezus?” zullen orthodox-christelijke lezers –de doelgroep van het boek– onmogelijk een tegenstelling kunnen vinden.

Geen bekeringsmethode

Vertaler Jaap Slingerland heeft Nederlandstalige christenen een uitstekende dienst bewezen. Het ondanks het thema uiterst toegankelijke boek heeft veel te bieden en zou aan theologische opleidingen verplichte kost moeten zijn. Maar ook voor gewone gemeenteleden –zeker zij die meer dan oppervlakkige contacten hebben met moslims– is ”Allah of Jezus?” een goede hulp die antwoorden geeft op basale vragen van moslims over het christelijk geloof. En wie wil er niet weten hoe het afloopt met ex-moslima Fatima?

Twee waarschuwingen tot besluit. Wie ”Allah of Jezus?” wil gebruiken om munitie te verzamelen om moslims van repliek te dienen, doet er beter aan het boek niet te kopen. Verder is de uitgave geen bekeringsmethode en moet het daarvoor ook niet worden gebruikt. Weinig moslims zullen door een intellectuele confrontatie worden overtuigd van de waarheid van het christelijk geloof. Zeker als christenen hun argumenten op een koude en competitieve manier aan de man brengen, is de kans groot dat de discussie misschien nog wel wordt gewonnen, maar zal het hart van de ander vrijwel zeker niet worden geraakt.

Boekgegevens

”Allah of Jezus”, Nabeel Qureshi; uitg. Kok, Kampen, 2017; ISBN 978 90 435 2829 0; 368 blz.; € 24,95.