Frisse matrassen

Licht ontvlambare meubels –waaronder banken, gordijnen en matrassen– zouden verantwoordelijk zijn voor een kwart van de woningbranden met dodelijke afloop in ons land. Door meubels te bewerken met brandwerende middelen, kan een brand zich minder snel verspreiden. In landen zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten zijn beddenleveranciers inmiddels verplicht om matrassen te impregneren met brandvertragende stoffen. De Nederlandse Brandweer pleitte in 2013 voor een vergelijkbare Europese verplichting. Dat zou in Nederland tien dodelijke slachtoffers per jaar kunnen voorkomen.

De keerzijde is dat brandwerende meubels chemische stoffen bevatten met negatieve effecten op de gezondheid en het milieu. Vooral de chemische stoffen in matrassen –waar je per etmaal heel wat uurtjes op doorbrengt– baren consumenten zorgen. Uit Amerikaans onderzoek is gebleken dat de brandvertragende middelen, zoals grafiet en arseen, zelfs in ons bloed terecht kunnen komen.

Organisaties zoals Greenpeace pleiten daarom voor mens- en milieuvriendelijke alternatieven. In de Verenigde Staten is op dat gebied veel onderzocht; de kennis daarvan wordt door ngo’s zoals People for Clean Beds wordt gedeeld.

De Nederlandse Consumentenbond keek in een recente matrassentest wel naar bijvoorbeeld ventilerende eigenschappen, maar niet naar de aanwezigheid van brandvertragende of andere chemische middelen. De website Waar Zit Wat In –een initiatief van VeiligheidNL en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)– adviseert in ieder geval om een nieuw matras zeker 72 uur na het uitpakken te luchten voordat je erop gaat slapen: buiten, of in een goed geventileerde binnenruimte. Eventueel aanwezige chemische stoffen kunnen dan grotendeels vervliegen.

Een andere optie is om bij de aankoop te letten op de samenstelling van een matras. Er zijn (nog) geen Europese regels over brandwerende middelen in meubels, maar ook in matrassen zonder vlamvertragers kunnen stoffen zitten die gezondheidsklachten kunnen veroorzaken, zoals benzeen en formaldehyde. Synthethische lijmen zorgen soms voor allergische reacties.

Goed om te weten: natuurlijke materialen zoals wol zijn vaak van nature al brandwerend. Dat geldt ook het natuurlatex, dat tegenwoordig in veel matrassen wordt verwerkt. Dit soort natuurlijke is bovendien milieu- en mensvriendelijk. Allergisch voor wol of latex? Er zijn goede alternatieven. Fabrikanten zoals Yumeko, Lavital en COCO-MAT, maken gebruik van natuurlijke materialen zoals kokos, kameelhaar, vlas, paardenstaartenhaar, zeegras en biokatoen.

Schoon beddengoed

Net als matrassen zijn ook nieuwe dekbedden, hoeslakens en dekbedovertrekken niet per definitie fris. „Veel Nederlanders slapen onder een donzen dekbed. Een groot deel van dat dons is afkomstig van eenden en ganzen die in China levend geplukt worden”, vertelt Rob van den Dool, oprichter en slaapspecialist van Yumeko, een Nederlands merk voor biologisch en fairtrade bed- en badtextiel.

Yumeko ontwikkelde vanuit Nederland een transparante keten voor zuivere dons. Inmiddels is er een wereldwijd keurmerk voor zogenoemde verantwoorde dons, de Responsible Down Standard. Keurmerken zoals GOTS en fairtrade zorgen ervoor dat ook katoenen hoeslakens, dekbedovertrekken en matrashoezen van verantwoorde makelij zijn. „De traditionele katoenproductie is een van de meest vervuilende industrieën ter wereld. Een kwart van de pesticiden die omgaan in de wereldwijde landbouw is bestemd voor de katoenteelt. Voor een dekbed is een kilo katoen nodig en voor de productie daarvan is een kilo chemicaliën verbruikt. Biologische katoen is gegarandeerd gifvrij.”

Consumenten zijn zich steeds meer bewust van het belang van verantwoorde voeding en kleding. Nu begint langzaamaan ook de aandacht voor de slaapkamer te komen. Bij webwinkels zoals PureCoverz is biologisch beddengoed van allerlei materialen en merken te vinden. En innovatieve ondernemers zoals Beddenspecialist werken aan de lancering van leasematras. Van den Dool vindt dit heel logisch. „Waarom zou je wel nadenken over de herkomst van je voeding en kleding maar niet over iets waar je elke nacht onder ligt? En wat je in de snelle mode van bedrijven als H&M en Zara ziet, speelt ook in de wereld van beddengoed: er liggen producten voor extreem lage prijzen in de winkels, en dat betekent dat er ergens in de productieketen mensen onder geleden hebben. Of dat fabrieken zwaar chemische afvalstoffen dumpen in rivieren, zoals in de Ganges, waar inmiddels geen dieren meer kunnen leven.”

Misschien is Wereldslaapdag het perfecte moment om eens stil te staan bij duurzame alternatieven. En is het tijd voor een nieuwe slogan: een betere wereld begint bij je bed.

Wereldslaapdag

Het is dit jaar de tiende keer dat de Wereldslaapdag plaatsvindt. Het thema van die dag, het belang van een goede nachtrust, is actueler dan ooit. Er is ook steeds meer bekend over het fenomeen slapen. Bijvoorbeeld dat de kwaliteit van slaap belangrijker is voor ons welzijn dan het aantal uren dat we onder zeil zijn. Dat vrouwen doorgaans slechter slapen dan mannen. En dat er bijna honderd soorten slaapstoornissen zijn.

Tijdens Wereldslaapdag reikt de World Sleep Society prijzen uit aan onderzoekers en initiatieven die een bijzondere bijdrage leveren aan kennis over een gezonde nachtrust. In scholen over de hele wereld worden lessen gegeven, zetten slaapklinieken de deuren open voor het publiek en delen deskundigen hun visie in de media. In Nederland zal het thema slapen vooral in de belangstelling staan op sociale media zoals Twitter. En op 17 maart organiseert Saraja –van de slaapcursussen– ter ere van Wereldslaapdag een slaapclinic.

—

Slimmer door slapen

Slapen houdt de gemoederen in de wetenschappelijke wereld behoorlijk bezig. In 2017 werd de Nobel Prijs voor Medicijnen uitgereikt aan drie slaaponderzoekers. De Amerikaanse onderzoekers Jeffrey Hall, Michael Rosbash en Michael Young ontdekten dat het lichaam natuurlijke ritmes kent als het gaat om bijvoorbeeld hormonen, temperatuur en alertheid. Door rekening te houden met deze biologische klok –bijvoorbeeld bij nachtwerk en intercontinentale vliegreizen– verminderen slaapproblemen, zowel op de korte als de lange termijn. Zelfs het risico op diabetes en overgewicht zou er kleiner door worden.

Biologische klok

Ander goed nieuws uit wetenschappelijke kringen: het Slaap en Geheugen Lab van de Universiteit van Amsterdam onthulde in februari dat het mogelijk is om ons geheugen tijdens de slaap te versterken. In een eerste experiment konden slapers 10 procent meer nieuwe woorden onthouden als ze tijdens de nacht de woorden die ze overdag hadden geleerd opnieuw te horen kregen.

Opmerkelijk genoeg leidde de sensorische input niet tot een verstoring van de nachtrust. Sterker nog, de deelnemers aan het onderzoek sliepen dieper en beter. Lucia Talamini, hoofd van het lab, voorspelde dan ook dat de onderzoeksresultaten zouden kunnen bijdragen aan oplossingen voor bijvoorbeeld mensen die moeilijk leren en voor problematische slapers.

Dutje overdag

Het zal helaas nog wel even duren voordat de wetenschappelijk uitgedokterde sensorische input voor onze slaapkamers beschikbaar is. In de tussentijd kan een ”powernap” –een dutje van 15 tot 20 minuten, ongeveer acht uur nadat je wakker bent geworden– zeker geen kwaad. Volgens experts kan een goede powernap stress en het risico op hartaandoeningen verminderen en energie, alertheid en productiviteit verhogen. Geen wonder dat onder meer Brahms, Einstein en Napoleon bekendstonden als hartstochtelijke fans van de powernap.