TenneT in Arnhem, de beheerder van het hoogspanningsnet in Nederland en een groot deel van Duitsland, hoorde volgens woordvoerder Jeroen Brouwers bijna elke dag klachten over het achterlopen van huishoudelijke klokjes. „En de netbeheerders in andere Europese landen ook.”

Wat is er aan de hand? Brouwers: „Twee landen in het Balkangebied hebben een hoogoplopend politiek-juridisch-financieel conflict. Ze proberen elkaar onder druk te zetten en doen dat onder meer door een afgesproken portie stroom niet aan het Europese hoogspanningsnet te leveren. Dat zorgt voor een piepklein dipje in de stroomvoorziening in de ruim dertig Europese landen die samen voor het hoogspanningsnet zorgen.” Om welke landen het precies gaat wil hij niet zeggen, omdat dat politiek te gevoelig zou liggen.

Het Europese hoogspanningsnet heeft een gemiddelde frequentie van 50 hertz. Met elk deelnemend land is precies afgesproken hoeveel megaWatt er geleverd moet worden om de hoogspanning constant te houden. „De frequentie is zeg maar de hartslag van het net”, aldus Brouwers. De ruziënde Zuid-Oost-Europese landen moeten 300 megaWatt leveren, maar doen dat dus niet. „Huishoudelijke klokjes op bijvoorbeeld ovens, magnetrons en koffie-apparaten blijken gevoelig voor die hele kleine afwijking in de frequentie. Ook wekkers die op stroom werken vertonen de afwijking.”

Niet alle klokjes en wekkers op stroom gaan achterlopen. Dat heeft volgens TenneT te maken met de fabricage van het product en de afstelling van het apparaat. „Bij mij in huis loopt de klok op de magnetron bijvoorbeeld wel achter en die van de oven niet. Bij sommige mensen loopt er helemaal niks achter en anderen hebben de wekkerradio al meer dan eenmaal gelijk moeten zetten. Het is niet te zeggen welke huishoudelijke apparaten het meest gevoelig zijn voor dit fenomeen.”

Hoewel zes minuten tijdsverschil op een klokje niet zo ernstig is, nemen de Europese netbeheerders de zaak wel hoog op. Entso-e, de samenwerkingsorganisatie van ruim dertig Europese landen op hoogspanningsgebied, oefent op hoog niveau druk uit om een einde te maken aan het gedrag van de twee Balkanlanden.

„Welk conflict ze ook hebben en hoe ze dat ook willen oplossen, het kan niet zo zijn dat het conflict wordt afgewenteld op het stroomnet. Daarover zijn op Europees niveau harde en zeer strakke afspraken gemaakt en daar houden ze zich niet aan. Dat moet zo snel mogelijk afgelopen zijn”, zegt Brouwers. „Het is ook zo dat ze andere landen op kosten jagen. Want de frequentie moet op peil blijven en dus moeten andere landen in die regio bijschakelen. Daar zijn natuurlijk kosten mee gemoeid.”

TenneT verzekert dat er geen grote ongelukken kunnen gebeuren door de ‘stroomruzie’. „Zodra hierdoor een grote stroomstoring in een van de landen dreigt, of bijvoorbeeld medische apparatuur gaat afwijkingen vertonen, grijpen de Europese netbeheerders in. Het blijft echt iets kleins, maar het mag natuurlijk niet gebeuren.”