Intussen hebben 6706 Polen van Yad Vashem de titel ”rechtvaardige onder de volken” toegekend gekregen. In geen ander land hebben zo veel mensen hun leven op het spel gezet om levens van Joden te redden als in Polen.

Maar dat is niet het hele verhaal. Historici hebben namelijk ook gezegd dat Polen op grote schaal met de nazi’s collaboreerden. De Holocaust had voor een groot deel op Pools grondgebied plaats. De nazi’s bouwden er zes vernietigingskampen. Ongeveer 3 miljoen Poolse Joden werden door de nazi’s vermoord.

Maar de regering van premier Mateusz Morawiecki vindt het maar niks dat historici en Holocaustoverlevenden veel Polen voor medeschuldig houden. Een nieuwe Poolse wet stelt de suggestie strafbaar dat Polen soms aan de Jodenvervolging meewerkten. De wet verbiedt bijvoorbeeld het gebruik van de term ”Poolse vernietigingskampen”. De wet past in het nationalisme dat in Polen opgang maakt. Deze ideologie stelt de eigen geschiedenis mooier voor dan ze is.

De hoogste rechtbank moet de wet nog bekrachtigen. Te hopen is dat de rechters meer wijsheid hebben dan de regering.

De wet veroorzaakte in Israël en daarbuiten diepe verontwaardiging. Premier Netanyahu sprak van een poging om de geschiedenis te herschrijven en de Holocaust te ontkennen. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken drong er bij de Poolse regering op aan om de wet te heroverwegen.

Morawiecki deed vorige week zaterdag tijdens de veiligheidsconferentie in München er nog een schepje bovenop met een bizarre opmerking. Een Israëlische journalist, Ronen Bergman, zei dat zijn moeder zichzelf en familieleden kon redden, doordat zij toevallig hoorde dat haar Poolse buren van plan waren om hun locatie aan de SS door te geven. „Als ik het goed begrijp, zal ik, als de wet is aangenomen, als misdadiger in uw land worden beschouwd door zoiets te zeggen”, zei Bergman.

De Poolse leider zei dat zijn land geen straffen zou uitdelen aan degene die zegt dat er Poolse daders waren „zoals er Joodse daders waren, zoals er Russische daders waren en zoals er Oekraïense daders waren – niet alleen Duitse daders.”

De uitspraak bevestigde dat er verontrustende trends gaande zijn in Polen. Netanyahu noemde Morawiecki’s uitspraken „schandelijk.” Ze duiden op een „onvermogen om de geschiedenis te begrijpen.” Yair Lapid, leider van de oppositiepartij Yesh Atid, riep Netanyahu op om de Israëlische ambassadeur in Polen terug te roepen. „De verklaring van de Poolse premier is antisemitisme van het oudste soort. De daders zijn niet de slachtoffers. De Joodse staat zal het niet toestaan om de vermoorden verantwoordelijk te houden voor hun eigen dood.”

De Poolse historicus Jan Grabowski, deskundige op het gebied van Pools-Joodse relaties, zei deze week in The Jerusalem Post dat onderzoek uitwijst dat meer dan 200.000 Joden direct of indirect door Polen werden vermoord. Velen hebben Joden bij de nazi’s aangegeven, uitgeleverd en vermoord. De wet zal historici en journalisten afschrikken om zich met dit onderwerp bezig te houden, bang als ze zijn om hun baan te verliezen.