JA

Het is in veel opzichten een terechte analyse dat er in onze westerse cultuur meer aandacht is voor de waarheidsvraag dan voor het bewaren van de eer. Regelmatig klagen moslims die christen zijn geworden erover dat er oneerbare voorbeelden gebruikt worden om een preek te illustreren. Voorbeelden vanuit het huwelijksleven of toespelingen op luiers en toiletgang. Voor hun idee totaal ongepast als je over God praat.

Buiten de kerk is het nog erger. Om kinderen enthousiast te krijgen voor de krijgsmacht werden ze vorig jaar uitgenodigd met een campagne onder de naam ”Hoe poep je in een tank?” Ondenkbaar in het Midden-Oosten. Tijdens een wereldkampioenschap voetbal was urenlang het eerste nieuwsitem dat de waterleidingmaatschappij had ontdekt dat tijdens de rust van de wedstrijden het waterverbruik aanzienlijk steeg, waaruit men afleidde dat men massaal naar het toilet ging. Onze obsessie om alles openlijk te kunnen benoemen, resulteerde hier in een voor oosters besef pijnlijk gebrek aan beschaving.

Omgekeerd lijkt het bewaren van de eer voor veel oosterlingen zo belangrijk dat allerlei onrecht wordt toegedekt. Het heeft soms tot gevolg dat misbruik en geweld in de familie niet stoppen, omdat niemand die durft te melden. Wanneer de eer openlijk is aangetast, is dat voor sommigen zo ernstig dat ze naar hun overtuiging niets anders kunnen dan de ander doden of zelf sterven. Het lijkt erop dat de islamitische traditie hierin voorgaat. Op bekering tot het christelijk geloof staat volgens traditionele wetsscholen de doodstraf, terwijl er vaak minder sancties zijn wanneer eenzelfde persoon in plaats daarvan religieuze geboden overtreedt. Vaak is het argument dat de eer is aangetast doordat de superioriteit van de islam openlijk in twijfel is getrokken. De traditie zegt dat Mohammed mensen doodde die hem als profeet hadden beledigd.

NEE

De Bijbel speelt eer en schaamte niet tegen elkaar uit. Ze worden juist voortdurend op elkaar betrokken. De Bijbel spreekt niet alleen over persoonlijke verantwoordelijkheid voor onze daden en schuld wanneer wij Gods wetten overtreden. Zonde brengt ook schande over ons, doordat wij onze eer als beeld van God verliezen, en behoort ons beschaamd te laten staan voor het aangezicht van God. Wij zijn God eer verschuldigd.

Wanneer de eer van de gemeenschap té belangrijk wordt, zoals in veel oosterse culturen, raakt persoonlijke verantwoordelijkheid om de eer van God op de eerste plaats te zetten op de achtergrond. Dat resulteert in minder schuldbesef.

In Europa heeft het Evangelie mensen bevrijd van de druk van de gemeenschap (en de kerkelijke instituties) en weer direct voor het aangezicht van God geplaatst. Dat was het bevrijdende nieuws van de Reformatie. Voor alles wat we doen of nalaten, zijn we allereerst tegenover God verantwoording en eer schuldig. Voor Hem kan niets verborgen blijven. Hij nam echter in Christus onze schande op Zich en wil ons niet alleen vergeven, maar ons ook de rechtvaardigheid en heiligheid van Zijn Zoon schenken.

In West-Europa hebben velen wel de bevrijding van de druk van de gemeenschap dankbaar aanvaard, maar is de verantwoordelijkheid tegenover God daar niet voor in de plaats gekomen, of is men die gaandeweg kwijtgeraakt. Wat dan overblijft, is dat de mens alleen aan zichzelf verantwoording schuldig is. Geen schaamte meer tegenover anderen (laat staan tegenover God), alleen nog schuldgevoel tegenover zichzelf wanneer de idealen niet worden bereikt.

DUS

Omgaan met moslims en hen die uit die achtergrond tot geloof in Christus komen, kan ons als westerse christenen behoeden voor een eenzijdige focus op persoonlijke schuld. God wil ons niet alleen vergeven (dat zouden we ook uit zelfzuchtige motieven kunnen willen), maar ook met Zichzelf verzoenen. Door het werk van de Heilige Geest wil Hij ons naar het beeld van Christus veranderen. Hij brengt ons ook in een nieuwe verhouding met elkaar, waarin we elkaar in vrijheid dienen.

>>rd.nl/weerwoord