Het sluizencomplex nabij Willemstad telt 48 sluisdeuren, drie grote sluizen en kolken voor de beroepsvaart van elk 330 bij 24 meter en een jachtensluis voor de pleziervaart van 135 bij 16 meter. Dit complex is jarig. In 1967 kon de scheepvaart voor het eerst gebruikmaken van deze belangrijke doorgang. Toen gingen de eerste twee binnenvaartsluizen open.

De Volkeraksluizen scheiden het Hollandsch Diep van het Volkerak. Ze zijn tussen 1957 en 1967 gebouwd als onderdeel van de Deltawerken. Rijkswaterstaat bouwde de Volkerakdam om het Haringvliet af te sluiten van de Oosterschelde. Dit om een herhaling van de watersnoodramp van 1953 te voorkomen.

Tegelijkertijd kwam het sluizencomplex tot stand om de drukke scheepvaartroute richting Duitsland niet te blokkeren. Het resultaat is Europa’s grootste en drukst bevaren binnenvaarsluizencomplex. Het economisch belang van de Volkeraksluizen is immens. De scheepvaart, ook vanuit Antwerpen, maakt er dag en nacht gebruik van.

Maar de sluizen hebben nog een belangrijke functie. Ze beschermen grote delen van Zeeland tegen hoogwater. Een woordvoerder van Rijkswaterstaat, dat het complex onderhoudt, vertelt: „Bij hoogwater zetten we de sluizen open om overtollig water af te voeren naar het Volkerak-Zoommeer, dat door dijken is omringd. Op deze manier voorkomen we overstromingen rond het Haringvliet en Hollandsch Diep. We voeren alleen water af als ook de Europoortkering gesloten is. De kans dat dit nodig is, is overigens klein, maar neemt wel toe door de gevolgen van klimaatverandering.”

Rijkswaterstaat gebruikt de Volkeraksluizen ook om vers water het Volkerak-Zoommeer binnen te laten vanuit het Hollandsch Diep. „Zo verminderen we de groei van algen die slecht zijn voor de waterkwaliteit. Algen maken water troebel, waardoor de diversiteit aan waterplanten en -dieren afneemt. Daarnaast zetten we de sluizen een paar keer per jaar open om zout grondwater af te voeren. Zo voorkomen we verzilting van bijvoorbeeld landbouwgrond.”

Het sluizenproces, een verkeersplein op het water dat is vormgegeven als een driepoot, is tien jaar na de opening, in 1977, uitgebreid. De uitbreiding bestond onder andere uit een extra sluis voor de binnenvaart en een aparte sluis voor plezierjachten.

Nu bestaan de Volkeraksluizen vijftig jaar. Dat was voor de stichting Historische Sluizen en Stuwen de aanleiding om de jaarlijkse Nationale Sluizendag op 26 oktober daar te houden. Doel van de Nationale Sluizendag is structureel aandacht geven aan historische sluizen en stuwen als onlosmakelijk deel van het cultuurlandschap.