De generale synode van de Protestantse Kerk boog zich donderdag in Doorn over een notitie van liturgiewetenschapper prof. dr. Marcel Barnard. Daarin gaat het onder meer over de vraag waar het in de liturgie om gaat, hoe divers de protestantse liturgie is en aan welke criteria een protestantse kerkdienst moet voldoen wil deze een eredienst zijn.

Prof. Barnard ziet de eredienst als „een dienst van God aan mensen, die de dienst van mensen aan God oproept, draagt en omvat.” Liturgie geeft een „zorgvuldige balans tussen verworteling in de liturgische tradities van de Reformatie en verbondenheid met de oecumene.”

De hoogleraar aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam vertelde donderdag op de synode over zijn eigen „liturgische ontwikkeling.” Hij groeide op in een tijd van liturgische vernieuwingen, zoals de komst van de nieuwe psalmberijming in 1967 en het Liedboek voor de kerken in 1973. „Die tijd heeft me diepgaand gevormd en voorgoed gegrepen. Zo leerde ik de God van Israël verstaan en Christus te dankzeggen en te loven.”

Prof. Barnard noemde liturgie „de verbeelding van de wereld zoals die moet zijn, zoals God die voorstaat.”

Maar eigenlijk kun je helemaal niet over liturgie spreken, vindt prof. Barnard. „Liturgie moet je vieren. Het geheim van het heil in Christus laat zich niet uitleggen. Je moet erin worden opgenomen om het te verstaan.”

De synodeleden gingen in groepjes uiteen om de liturgienota te bespreken. Ze bogen zich over drie vragen: „Wat verstaat u onder liturgie?” „Wat raakt u in liturgie?” „Wat maakt voor u een kerkdienst tot protestantse eredienst?”

Ouderling J. Opmeer-van der Schee (Sprang-Capelle) zei dat haar groep de verkondiging als het hart van de eredienst ziet. „Maar dat is niet altijd het onderdeel dat ons het meest raakt.”

Ds. M. de Jager (Haren): „Gemiddeld genomen slagen we er niet in dat jongeren de liturgie eigen maken.”

De commissie van rapport, die de notitie vooraf bestudeerde, vroeg zich af of een bespreking over liturgie wel nodig is. „Voor wie is de zaak van de diversiteit in de liturgie urgent? De vraag of „alles maar kan” zal door velen ontkennend beantwoord worden.”

De commissie van rapport vindt dat de notitie nader uitgewerkt moet worden om als handreiking voor gesprekken over de liturgie te kunnen dienen.

De generale raad van advies vindt wel dat een herbezinning op de protestantse liturgie nodig is. Wel vroeg de adviesraad zich af of de notitie toegankelijk genoeg is voor het gesprek in de gemeenten.

Een amendement van ds. T. Huisman (Zeerijp) om de notitie gebruiksvriendelijker te maken, kreeg voldoende steun in de synode (46 van de 77 stemmen).

De synode besloot de notitie ”Tot Gods eer” aan de gemeenten ter bespreking aan te bieden. Bij de notitie komen gespreksvragen, een verslag van de synodebespreking en video’s van verschillende liturgische stromingen.