Met belangstelling nam ik kennis van het pleidooi van dr. Sam Storms en dr. Randy Clark, op de conferentie ”There is More!” in Veenendaal, om meer van de Heilige Geest te zien en te ervaren (RD 9-9).

We zijn als christenheid in Nederland inderdaad dringend verlegen om een nieuw reveil, dat kerk en samenleving doortrekt. Wie huivert niet bij het negeren van Gods geboden in onze samenleving? Welke christen maakt zich geen zorgen over het postmoderne denken dat als uitgangspunt het gevoel en de norm van het individu heeft? Hoe raakt het ons, als we zien dat er meer jongeren en ouderen uit de kerk naar de wereld vertrekken dan andersom!

Publieke voorbede

Wijzen Storms en Clark ons in deze verlegenheid de goede weg? Beiden stellen het calvinisme onder kritiek en pleiten ervoor dat er meer aandacht komt voor het werk van de Heilige Geest. Daarbij benadrukken zij dat de Heilige Geest nog steeds mensen op het gebed geneest.

Door hun pleidooi lijkt het er bijna op dat dit in het calvinisme ontkend zou worden. Dat zegt misschien iets van Storms, die zelf een boek schreef tegen genezing op het gebed, maar het zegt niets van het calvinisme of het protestantisme. De publieke voorbede voor de zieken van de gemeente is een duidelijke aanwijzing dat er verwachting van God is voor het lichaam. Clark verwijst in dit verband zelfs naar Maarten Luther, die in zijn gebeden nadrukkelijk pleitte voor genezing van Melanchthon en ook verhoring op zijn gebed ervoer.

Secularisatie

Het zou best kunnen zijn dat calvinistische christenen in Nederland zo ingepakt zijn door het materialistische en mechanistische wereldbeeld, dat het gebed om genezing te weinig functioneert en dat de publieke voorbede voor zieken een formaliteit is geworden. We kunnen lichaam en ziel dualistisch uit elkaar trekken, zodat het in de kerk alleen om de ziel gaat en bij de dokter alleen over het lichaam. Ik acht het voorstelbaar dat onze eerste reactie op ziekte niet het gebed is, maar het pilletje van de dokter. Deze neiging hangt samen met onze secularisatie, waardoor God op grote afstand is gekomen en onze dagelijkse afhankelijkheid van Hem geen realiteit is.

Dan zouden we het dus hierover moeten hebben, zonder het calvinisme als zodanig te verwijten dat dit geen aandacht zou hebben voor gebed en genezing. We moeten in dit opzicht onderscheid maken tussen calvinisten en het calvinisme. Als calvinisten seculariseren, is het wel erg kort door de bocht om dit op het conto van het calvinisme te schrijven. Er zijn immers zo veel machten en wereldvisies die christenen vandaag beïnvloeden.

Calvinisten zouden het werk van Calvijn weer eens moeten spellen, omdat God daarin zo uiterst concreet nabij is en de zichtbare wereld niet losgemaakt is van de onzichtbare God en Zijn heilige engelen. De zichtbare schepping is geen dode materie, maar de dingen die wij beetpakken, zijn het ”gewaad” van de onzichtbare God. Zo dichtbij is onze God!

Streeptheologie

Of gaat het om iets anders? Ik lees ook dat Storms en Clark hun pleidooi voor het gebed om genezing plaatsen in het kader van het verzet tegen streeptheologie en dat ze pleiten voor profetie en geestesgaven.

We zouden een discussie kunnen voeren over de streeptheologie en de vraag kunnen stellen of men dan onverkort pleit voor élk charisma uit de tijd van Handelingen, zodat bijvoorbeeld ook het charisma van de apostel beschikbaar zou zijn. Het is wel erg kort door de bocht om de apostolische tijd een-op-een over te brengen naar onze tijd. Christus en Zijn apostelen hebben iets eenmaligs en onherhaalbaars.

Nog belangrijker dan deze discussie over het heilshistorische karakter van de Schrift lijkt mij de vraag of we als kerk en samenleving geholpen zijn met ‘meer Geest’ in de zin van deze gaven. Jezus verrichtte het wonder van de vermenigvuldiging van het brood en men wilde Hem koning maken. Toen Hij echter begon te preken, verlieten die 5000 mannen (en daarnaast ongetwijfeld nog veel vrouwen) Hem en bleef Jezus met Zijn 12 jongeren over. In de gelijkenis over Lazarus en de man die zo veel geld had, verklaarde Jezus dat mensen niet tot geloof komen door de opstanding uit de doden. Bovendien voltrok de bekering van de 3000 op de pinksterdag zich door Petrus’ prédiking.

Toe-eigening

Waar gaat het ons om? Zien we echt uit naar bekering van harten binnen de kerk en daarbuiten, hartelijk berouw en radicale nieuwe gehoorzaamheid, diepe zekerheid en rijk geestelijk leven, een kerk die publiek verschil maakt en een omkeer van de heilloze weg waarop we ons als samenleving bevinden? Dan hebben we meer behoefte aan de Heilige Geest, Die het Woord van Gods eeuwige Koninkrijk verzegelt in ons hart, dan aan bijzondere ervaringen van lachen, vallen en over de grond rollen.

Dit is wat men in de Vroege Kerk bedoelde met de inwoning van de Geest in de kerk als Christus’ lichaam, en wat men in de Reformatie bedoelde met de toe-eigening door de Heilige Geest. Kom, Schepper, Geest!

De auteur is hoogleraar theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij schrijft dit artikel op uitnodiging van de redactie.