Aartsbisschop dr. Joris Vercammen van de Oud-Katholieke Kerk zei dat dinsdag tijdens een summerschool van de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) in het Dominicanenklooster in Huissen. De summerschool –die tot en met vandaag duurt– is gewijd aan het thema ”Ontmoeting of confrontatie met Maarten Luther” en staat onder leiding van prof. Markus Matthias.

Katholiciteit is volgens de oud-katholieke aartsbisschop Vercammen een eigenschap van God Zelf en wil aangeven dat God er is voor allen en betrokken is op heel de schepping. „De kerk is verbonden met alle heiligen, met de bedoeling een teken van heil te zijn in de wereld. De kerk is dus sacrament. Daarom behoort de eenheid van de kerk tot het hart van haar getuigenis.”

Als oud-katholiek voelde dr. Vercammen zich heel erg met de lutheranen verwant. „Luthers oproep tot permanente hervorming van de kerk is ook door ons al in de negentiende eeuw overgenomen en de noodzaak wordt dusdanig tot op de dag van vandaag gevoeld. Ook oud-katholieken staan ten dienste van de hervorming van het lichaam van Christus dat een voorbode mag zijn en bewerker van het rijk van God.”

De aartsbisschop voelt zich nu erg thuis in de wijze waarop met de spanning tussen de Schrift en traditie wordt omgegaan. „Uiteraard komt de Schrift een eerste plaats toe als norm, wat echter geen afbreuk doet aan de betekenis van de overlevering, die trouwens ook in de Schrift zelf terug te vinden is. Schrift en overlevering zijn eerder partners van elkaar dan dat ze tegenpolen zijn.”

Er is volgens dr. Vercammen enerzijds enige overeenstemming tussen de protestantse kerken en de Rooms-Katholieke Kerk wat het ambt betreft, anderzijds „moet op dit punt wel een inhaalslag gemaakt worden.” Ook met betrekking tot de opvatting over avondmaal en eucharistie zijn de standpunten zeer dicht bij elkaar komen te liggen, vooral bij de Zweedse lutherse kerk, zegt hij.

Verder zijn de kerken volgens Vercammen dicht bij elkaar gekomen op het punt van de rechtvaardiging. Hij wees naar de verklaring die de gereformeerde kerkenkoepel WCRC vorige week ondertekende. „Daarbij werd een kleine, maar een terechte aanvulling gemaakt, namelijk dat rechtvaardiging niet alleen de positie van de individuele gelovigen betreft, maar ook alles te maken heeft met sociale gerechtigheid.”

Frisheid

Luther heeft het Evangelie opnieuw opengelegd „door het onder het gewicht van een al te zwaar en dominant kerkinstituut vandaan te halen. Zijn inzet voor het lezen van de Bijbel in de moedertaal heeft de boodschap van de Schrift in al zijn frisheid bij het kerkvolk gebracht.”

Luther is verder opgekomen voor de gewetensvrijheid, al is het maar door deze vrijheid te claimen voor zichzelf. „De christen die door het geloof is bevrijd, is in Luthers visie in staat om de Schrift te interpreteren en verantwoordelijk ernaar te handelen. Luther helpt de christen te verstaan als iemand die geheel onafhankelijk, alleen gehoorzaam aan God, zich kan toeleggen op de navolging van Jezus.”

Dr. Vercammen bekritiseerde wel Luthers predestinatieleer zoals die ontstond onder invloed van het middeleeuwse nominalisme dat vooral de nadruk legde op de absolute wil van God. „De predestinatie, als aangescherpte genadeleer, vernietigt elke mogelijkheid tot interpretatie. Je kunt God niet kennen, want de predestinatie is volkomen willekeurig en het gevolg van Gods vrije wil die absoluut is. Dat schept een grote leegte. De mens kan alleen nog maar naar zichzelf verwijzen en dus is het afscheid van het geloof en het omarmen van het humanisme de logische stap.”