Ze klonk althans niet tijdens de recente voorjaarsvergadering van het fonds. Een maand eerder ontbrak ze ook al toen de leiders van de twintig belangrijkste economieën ter wereld, de zogeheten G20, vergaderden. Dat is, kijkend naar de economische historie, een zorgwekkende trend.

Over economen wordt vaak gezegd dat ze het nooit met elkaar eens zijn. Toch zijn er zaken waar het economengilde het wél over eens is. Zoals dat protectionisme geen goede zaak is voor de wereldeconomie.

Veel economen menen dat protectionistisch beleid dé oorzaak is waardoor de Grote Depressie uit de jaren dertig van de vorige eeuw verergerd werd én, belangrijk, het herstel erna zeer lang duurde. Toen de productie aantrok en de werkloosheid begon te dalen, zorgden talloze maatregelen die de internationale handel duur maakten ervoor dat die daling maar langzaam verliep.

De gevolgen beperkten zich niet tot alleen de economie. Vriend en vijand zijn het erover eens dat de ontevredenheid over de crisis en de zeer langzame klim uit de depressie ervoor zorgden dat Adolf Hitler aan de macht kon komen. Met alle gevolgen van dien.

Toen ik de jongste verklaring van het IMF las, moest ik niet alleen aan de Grote Depressie denken, maar ook aan het feit dat het herstel van de crisis van 2008 en 2009 wel heel lang duurt. Er zijn nog steeds veel landen die anno 2017 de schade van die crisis niet hebben goedgemaakt. Het zou mij niet verbazen als toekomstige economische historici oordelen dat dat te danken is aan protectionistisch beleid in de wereld.

Maar… wacht ’ns even, denkt u nu. Het IMF en de G20 waarschuwen sinds dit jaar niet meer voor protectionisme. In voorgaande jaren deden ze dat dus wel. Aan het protectionistische beleid kan het dan toch niet liggen? Het klopt dat ze pas sinds dit jaar er niet meer voor waarschuwen en dat ze dat dus tot die tijd sinds 2008 na elke bijeenkomst wél hebben gedaan. De cijfers geven echter onomwonden aan dat het vooral bij woorden bleef al die jaren.

Sinds de eerste plechtige waarschuwing van de G20-landen uit november 2008 dat ze hun heil niet zouden zoeken in protectionisme, hebben meerdere onafhankelijke partijen, waaronder de Wereldbank, het aantal protectionistische maatregelen geturfd. Wat bleek? Sinds die belofte namen de G20-landen gemiddeld meer dan één protectionistische maatregel per dag aan, alle weekenden en feestdagen meegeteld!

Over Grote Depressie gesproken: waar economen het doorgaans ook over eens zijn –het tweede voorbeeld van eensgezindheid!– is dat die mogelijk is gemaakt door het verkeerde monetaire beleid van de Amerikaanse centrale bank, de Fed. Die zorgde ervoor dat de geldhoeveelheid in de jaren twintig enorm opzwol. Er was te veel geld in omloop, wat onder meer op de aandelenmarkt voor een zeepbel zorgde. De Fed raakte in paniek en juist op het moment dat de economie begon te haperen en snakte naar extra geld om de raderen draaiende te houden, stond de bank toe dat de geldhoeveelheid met een derde verminderde. Veel minder geld om spullen te kopen en een dramatische daling van de aandelenkoersen maakten van een min of meer normale recessie dat wat we nu Grote Depressie noemen.

Het goede nieuws is dat de Fed en de andere centrale banken daarvan hebben geleerd: een depressie, dat nooit meer. Het slechte nieuws is dat ze juist daarom de wereldeconomie nu overspoelen met veel te veel geld. Om te voorkomen dat de economieën uitdrogen, zorgen de centrale banken er nu voor dat die dreigen te verdrinken. Het gevolg kan dus hetzelfde zijn als destijds, alleen de weg ernaartoe anders.

Centrale banken die de economieën laten verdrinken, terwijl de IMF-waarschuwing tegen protectionisme verstomt: het lijkt mij geen goede mix. Het herstel uit de huidige crisis zou weleens nog veel langer kunnen duren.

De auteur is monetair econoom en publicist.