Volwassen besluitvorming rond de Gereformeerde Theologische Universiteit (GTU) vraagt om een genuanceerd gesprek, betogen Koert van Bekkum, Hans Burger en Dolf te Velde (RD 23-01). De drie Kamper docenten maken in hun reactie bezwaar tegen mijn voorstelling van zaken (RD 14-01). Zij betogen dat de docenten aan de Theologische Universiteit in Kampen wel degelijk voluit recht doen aan de Schrift als Woord van God en aan de historische claims van Genesis 1-11.

Laat ik vooropstellen dat het nooit mijn bedoeling is geweest een karikatuur te schetsen van de Schriftvisie die in Kampen opgang doet. Ik gaf voorbeelden om de lezers duidelijk te maken welke Schriftuitleg aan de TU Kampen vragen bij mij oproept. In het verlengde daarvan vroeg ik mij af wat dit zou betekenen voor de GTU, als die er zou komen.

Historiciteit

Ik ben dankbaar dat de drie theologen specifiek ingaan op de geschiedenis in Jozua 10. Het geeft de lezer een vollediger beeld van een wijze van uitleg waar ik de vinger bij leg. Het maakt duidelijk dat er van een verschuiving sprake is. Want bij de uitspraak dat de grote overwinning van Jozua een uniek, fysiek en onverklaarbaar wonder is, is de historiciteit van het kosmisch wonder kennelijk niet inbegrepen.

Wat de andere voorbeelden betreft doen de drie docenten het voorkomen alsof die onjuist zouden zijn. Dat bevreemdt me. In De Reformatie van december 2012 bijvoorbeeld lees ik toch echt dat prof. dr. E. A. de Boer ruimte ziet voor de opvatting dat Adam en Eva niet de eerste mensen op aarde zijn geweest. Hij vindt het intekenen van de evolutietheorie in het scheppingsgeloof een „mooi voorbeeld van een gesprek tussen theologie en natuurwetenschappen.”

Schaamte

Als buiten-Bijbelse literaire tradities, archeologische vondsten of de natuurwetenschap bepalend worden bij de uitleg van de Bijbeltekst dreigt het gevaar dat voorbij wordt gegaan aan de letterlijke betekenis. Het is dan de Schriftuitleg die de grenzen van het Schriftgezag overschrijdt.

De vrijgemaakt-gereformeerde prof. dr. J. van Bruggen heeft eerder gewaarschuwd voor het afwijken van de historische geloofwaardigheid van de Schrift. Hij vreest dat het geloof in God en in Zijn Zoon Jezus Christus, zonder vertrouwen in de ons gegeven geschriften van de apostelen en profeten, uiteindelijk schipbreuk lijdt.

Is de nieuwe omgang met de Heilige Schrift soms de reden dat de eerste versie van de preambule in het GTU-rapport nog wel spreekt van ”verbondenheid” maar niet meer van ”binding” aan de gereformeerde belijdenis? Hoewel de formulering gelukkig is gewijzigd in het definitieve rapport, bevestigt dit voor mij de spanning die er kennelijk is tussen de klassiek gereformeerde en de modern gereformeerde Schriftvisie.

En is de plaatsvervangende schaamte van de Kamper docenten voor de jarenlange kritiek van vorige generaties op de lezing van Genesis 1-3 door de christelijke gereformeerde prof. dr. B. J. Oosterhoff niet veelzeggend voor de verschuiving die nu gaande is?

Offer

Ook de wetenschap is aan het gezag van de Heilige Schrift onderworpen. God eist in Christus door Zijn Woord de alleenheerschappij voor Zich op. Daarom staan ook de wetenschap en het wetenschappelijke handelen onder kritiek van de Heilige Schrift. Dit betekent dat je bereid dient te zijn je te laten corrigeren door God en Zijn Woord en ook door de belijdenis van de kerk.

Een voorbeeld waarbij dat misgaat, vinden we in de bundel ”Cruciaal – de verrassende betekenis van Jezus’ kruisiging”. Daarin beweert Hans Burger dat de gedachte dat Jezus een offer brengt door plaatsvervangend onze straf te dragen als betaling van onze schuld, zo niet is terug te vinden in het Nieuwe Testament. Dat zou ook gelden voor de gedachte dat Christus de geëiste genoegdoening aan God geeft en ons heil verwerft. De volkomen toewijding van Jezus aan Zijn Vader om zo Zijn missie te volbrengen, dát is volgens Burger Jezus’ offer.

Een belangrijk punt van Burgers denken ligt in de stelling dat het beeld van het offer vervreemding oproept en ver van ons westerse mensen af staat. Kortom: de culturele gevoeligheid voor het begrip offer wordt de bril waardoor naar de verzoeningsleer wordt gekeken.

Hoe kan Burger zijn offerkritiek volhouden en tegelijk het boek Hebreeën voluit laten staan? Wie de offergedachte van vraagtekens voorziet, ontkracht het leerstuk van de verzoening door voldoening en miskent de kern van het Evangelie.

Zorg

Zou het kunnen dat de grote plaats die onze cultuur krijgt bij het lezen van de Bijbel leidt tot een ander Schriftverstaan? Is eenzelfde wijze van Bijbellezen ook niet te zien in het laatste rapport van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt over de vrouw in het ambt?

Mijn belangrijkste zorg is dat een nieuwe hermeneutiek die zich laat leiden door de natuurwetenschap en de cultuur kenmerkend wordt voor de omgang met de Heilige Schrift aan de GTU. Het is vanwege deze oprechte zorg voor de toekomst van de predikantsopleiding dat ik mijn artikelen heb geschreven.

De auteur is scriba van de christelijke gereformeerde kerk van Dordrecht-Centrum, studeerde theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit en aan de Theologische Universiteit in Apeldoorn en is godsdienstdocent aan het Van Lodenstein College.