„Obama is de belangrijkste katalysator voor de opkomst van de ”alternative right”, zegt Kevin M. Kruse, hoogleraar moderne geschiedenis aan de universiteit van Princeton. Hij promoveerde op een onderzoek naar de naoorlogse opkomst van het blanke nationalisme en conservatisme in de Amerikaanse stad Atlanta. „De progressieve politiek van Obama, met name op immateriële punten zoals emancipatie en immigratie, heeft bij de rechterflank van de conservatieven een felle tegenreactie opgeroepen.”

De kritiek van de ”alt-right”, zoals de alternative right in de media worden genoemd, is dat de traditioneel conservatieven zich door de huidige president hebben laten inpakken. Zij boden onvoldoende verweer tegen de plannen van Obama. Vandaar dat de meeste conservatieven door de alt-right vaak ”feckless cuckservatives” worden genoemd, wat zoiets betekent als: ”waardeloze conservatieve bedriegers”.

Kruse stelt vast dat het op het Amerikaanse politieke toneel al heel lang rommelde op rechts. Als voorbeelden noemt hij de opkomst van de ”religious right” in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Die vochten voor het behoud van christelijke waarden. In het eerste decennium van deze eeuw ontstond de Tea Party. Die streed tegen de almaar stijgende overheidsuitgaven en daarmee gepaard gaande groeiende belastingdruk. Bovendien wilde deze beweging, waarvan Sarah Palin het boegbeeld werd, de overheidsinvloed terugdringen.

„Het fundamentele verschil met de alt-right is dat deze bewegingen weliswaar aan de rechtse randen van de Republikeinse Partij ontstonden, maar wel probeerden binnen die partij invloed te krijgen”, stelt Kruse. „De religious right en de Tea Party hadden wel bezwaar tegen de machtsconcentratie in Washington, maar niet tegen het bestaan van het federale bestuur in Washington. De alt-right willen daarentegen de huidige democratische regeringsvorm ter discussie stellen. Dat is een risicovol aspect, al is het –gelukkig– nog steeds zo dat de alt-right een betrekkelijk kleine groep vormen.”

Probleem volgens Kruse is dat de alt-right vooral een beweging vormen. „Hun ideeën zijn rommelig en hun organisatie is rommelig. Ze doen zich in tal van gedaanten voor en manifesteren zich vooral via internet. Eigenlijk zijn ze ongrijpbaar en valt hun ideologie moeilijk te definiëren.”

De naam alternative right werd in 2008 geijkt door Richard Spencer. Hij gebruikte de naam voor de groep ontevreden conservatieven „die zich intellectueel, emotioneel en geestelijk vervreemd voelden van de uitgesproken conservatieve woordvoerders binnen de toch al conservatieve Republikeinse Partij.”

Deze alt-right, waar Spencer zichzelf ook toe rekent, vinden dat de Republikeinse volksvertegenwoordigers zich te veel hebben laten inpakken door de ambtenaren van Washington en vooral te voorzichtig zijn geweest toen Obama aantrad. „Er was sprake van euforie omdat er voor het eerst een zwarte president was gekozen. Daarom hebben Republikeinen zich volgens de alt-right te rustig gehouden en Obama kansen geboden.” Spencer stelt dat Amerika zijn superioriteit in de wereld heeft verloren sinds het aantreden van een niet-blanke president.

In de acht jaar sinds de verkiezing van Obama zie je de standpunten van de alt-right steeds extremer worden, zegt Kruse. Belangrijkste factor is volgens hem de immigratieproblematiek. „De komst van illegalen was al langer een kwestie. Elk jaar komen er duizenden uit Latijns-Amerika ons land binnen. De opkomst van het moslimextremisme heeft het volume van de alarmsirene opgeschroefd. Terwijl maar een beperkt aantal moslimvluchtelingen Amerika binnenkomt.”

Als Kruse de ideologie van de alt-right moet samenvatten, zegt hij: „Een echte ideologie heeft men niet. Maar er zijn wel kenmerkende gedachten, zoals geloof in de blanke suprematie, afkeer van kleurlingen en ook antisemitische opvattingen. Men gelooft dat Amerika alleen maar toekomst heeft als de blanke Amerikaan heerst. En vooral is de gedachte leidend dat politiek correct gedrag de grootste bedreiging van de Amerikaanse grondwettelijke vrijheden is. Vandaar het verlangen dat de bezem door de politieke instanties gaat.”

Extreemrechts VS

Dit is het tweede deel in een serie over geschiedenis en huidige opkomst van extreemrechtse bewegingen in de Verenigde Staten.