Meer dan ooit zijn Amerikaanse kerkleiders bezorgd dat de politieke polarisatie ook haar sporen trekt in de christelijke gemeenten. Blijkens een onderzoek van opiniepeiler Barna vreest een kwart van de evangelicale voorgangers dat de politieke tegenstellingen leiden tot scheuringen of tot een uittocht van leden. „Mensen wensen niet meer in een kerkbank en aan een avondmaalstafel te zitten met medebroeders en -zusters die een andere politieke keus hebben gemaakt”, zegt een medewerker van Barna.

Fred Price, voorganger van de megakerk Crenshaw Christian Center, weet één ding heel zeker. „Tussen christelijk geloof en trumpisme staat geen isgelijkteken. Wie dat beweert, verbastert de Bijbelse boodschap.”

Gewetensvolle afweging

Op welke kandidaat een burger stemt, is volgens hem een persoonlijke zaak. „Ieder moet daarbij een eigen, gewetensvolle afweging maken. En ik kan me voorstellen dat een kandidaat de voorkeur heeft omdat die een aantal uitgangspunten heeft die beter aansluiten bij Gods geboden. Maar stemmen op een politicus is stemmen op een mens en dat is altijd kiezen uit twee kwaden. Wie dan je stem ook krijgt, je kiest altijd voor het kwaad. Bedenk dat geen enkele politicus een bouwer van Gods Koninkrijk is. Dat hoeft ook niet, want dat bouwt God Zelf wel”, zegt Price. Een stemadvies wil hij daarom niet geven.

Ook de in Nederlands bekende Tim Keller geeft dat zijn gemeenteleden niet. „Stemmen is een zaak van het eigen geweten. Nergens in de Bijbel staat dat je op een bepaalde kandidaat moet stemmen.”

Keller stelt dat de Bijbel de mensen wel belangrijke noties geeft die bij een keus in het stemhokje zwaar moeten wegen. „We zijn verplicht om voor de armen te zorgen en de kwetsbaren te beschermen. Daarvoor zijn verschillende strategieën denkbaar. Je kunt hoge belasting heffen om daarmee overheidsdiensten te financieren. Je kunt ook juist lage belastingen vragen, zodat particuliere liefdadigheid kan floreren. Daar denken Democraten en Republikeinen heel verschillend over. En daar mag elke christen een eigen keus in maken.”

Vrijblijvend

Nadat Keller enkele maanden geleden dit standpunt publiek maakte, kreeg hij van vooraanstaande orthodoxe christenen scherpe kritiek. De algemene teneur was: Hoe kun je als Bijbelgetrouw christen zo’n vrijblijvend advies geven als je weet dat de ene kandidaat abortus verder wil liberaliseren (Biden) en de ander deze praktijk wil beperken (Trump)? Sommigen stelden zelfs dat Keller de legalisering van abortus steunde.

Daarop reageerde hij in een tweet: „De Bijbel vertelt me dat abortus een zonde en een groot kwaad is. Maar de Bijbel vertelt me niet wat de beste manier is om abortus in dit land te verminderen of te beëindigen en evenmin welk beleid het meest effectief is.”

Zowel Price als Keller erkent dat Biden op terrein van ethische zaken een zeer libertijnse koers kiest en dat Trump conservatiever is. „Maar laten we wel oppassen om het oordeel over de kandidaten te beperken tot de medische ethiek. Gods wet heeft meer geboden. En welk gebod ook overtreden wordt, het is altijd zonde”, zegt Price. „Dat geldt voor het beleid van Biden en dat geldt voor het beleid van Trump.”

Beter alternatief dan Trump is er niet

Opiniepeilers in Amerika worden niet moe het te herhalen: de witte evangelicals zijn een hoeksteen van de achterban van Trump. En die steun kalft nauwelijks af. Wat beweegt deze groep?

Vier jaar geleden steunden acht van de tien witte evangelicals Trump en feitelijk is dat nog zo. Weliswaar laten enkele recente onderzoeken een lichte daling zien, maar dat lijken de gebruikelijke schommelingen van de dagkoersen te zijn; van een echte koersval is zeker geen sprake. Voor de witte evangelicals is Trump de meeste gewenste kandidaat.

Michael Haynes, hoogleraar bestuur en politiek aan het Patrick Henry College in Purcellville (Virginia), stelt dat een grote groep conservatieve, witte evangelicals „niet zozeer vóór Trump is, maar vooral tégen de libertijnse koers die Democraten voorstaan.”

„Het progressieve beleid dat onder Obama is ingezet, door Hillary Clinton in 2016 is verdedigd en dat Biden nu –onder druk van de uitgesproken linkse vleugel van zijn partij– nog scherper aanzet, voedt de bezorgdheid bij veel evangelicals. Zij zien in Trump de man die in staat is dit tij te keren”, stelt Haynes.

Veel conservatieve evangelicals zijn volgens hem ook „zeer tevreden” over de resultaten die Trump in de achterliggende vier jaar heeft geboekt. De bekendste wapenfeiten zijn: de benoeming van conservatieve rechters, zowel in het hooggerechtshof als bij de lagere rechtbanken, de strijd tegen abortus en tegen de verdergaande emancipatie van homo’s en transgenders, de verplaatsing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem. „De president heeft waargemaakt wat hij in 2016 beloofde. Dat geeft de evangelicals vertrouwen voor de toekomst.”

Beste garantie

Voor de advocaat Bill Treffler, lid van de oudstenraad van een baptistengemeente in Pittsburgh, is Trump ook „de beste garantie” dat de vrijheid van godsdienst in Amerika onaangetast blijft. „De president weet heeft de laatste maanden tijdens de pandemie het belang van het houden van kerkdiensten onderstreept. Hij beseft dat behalve medicijnen tegen Covid-19 ook geestelijk voedsel noodzakelijk is.”

Maar dat is volgens Trefller niet het enige. „Democraten zien godsdienst vaak als iets wat je privé hebt. Zij zien niet in dat je geloof ook consequenties heeft voor je dagelijks leven. Trump wel. Hij beseft dat je godsdienstige opvattingen in alle levensterreinen doorwerken. Democraten vinden bijvoorbeeld dat ambtenaren van de burgerlijke stand die bezwaren hebben tegen een homohuwelijk hun principes maar in het kluisje in de garderobe moeten stoppen zodra ze het stadskantoor binnenstappen. Trump weet dat dit onmogelijk is. Hij wil ruimte voor mensen die hun godsdienst serieus nemen.”

Koning Kores

Dat het persoonlijk leven van Trump lang niet altijd strookt met de Bijbelse normen, beseffen Treffer en Haynes heel goed. „Ik vergelijk Trump met koning Kores. Die leefde als heiden, maar hij werd toch de knecht van God genoemd.”

De politicoloog uit Purcellville wil zeker niet ontkennen dat Trump in woord en wandel dingen doet „die echt niet kunnen.” „Vaak roept hij maar wat; hij beseft soms niet wat het effect van zijn woorden is en helaas neemt hij het niet zo nauw met de feiten. Trump gedraagt zich soms als een opgeschoten knul die met opschepperij indruk probeert te maken. Inderdaad, hij heeft een ongekend groot ego. Maar dat doet niets af van zijn beleid. En daarom steunen evangelicals hem. Er is geen beter alternatief dan Trump.”

Wel constateert Haynes dat witte, conservatieve evangelicals de fouten van Trump nogal eens toedekken. „Zij verwijten hun progressieve medechristenen dat ze de schijnwerpers richten op de fouten van de president. Maar zij verbloemen die fouten. Beiden is niet goed. Het gesprek daarover is onmogelijk geworden.”

„De waarheid van de Bijbel leert dat elk mens fouten maak, zondaar is. Trump maakt dus ook fouten. Hij houdt zich vaak niet aan de Bijbelse normen. Dat moet je niet willen wegpoetsen. Dan word je zelf ook ongeloofwaardig. Dan verkondig je een leugen. Je komt er ook niet mee weg door te zeggen dat je het beleid van de man goedkeurt, dat zijn persoonlijk leven jou niet aangaat. De Bijbel leert dat we geroepen zijn om mensen uit één stuk te zijn.”

Uit overtuiging geen steun voor Trump

Ds. Keith Mannes nam tien dagen geleden afscheid als predikant van de Christian Reformed Church (CRC) in East Saugatuck (Michigan). Hij legt zijn ambt neer. Reden? Mannes kan het niet verkroppen dat zijn gemeente zo kritiekloos Trump steunt.

Voor de CRC-predikant staat één ding vast: de onvoorwaardelijke steun van zijn kerk aan Trump is onverantwoord. In zijn afscheidspreek herinnerde hij zijn gemeente aan een uitspraak van de vermoorde zwarte predikant, dr. Martin Luther King: „De kerk moet beseffen dat ze niet de meester is van de staat en ook niet de dienaar. De kerk is het geweten van de staat.” Mannes vindt dat de kerk met het gedwee volgen van president Trump haar roeping „ernstig verzaakt.”

Roepende in de woestijn

Binnen de CRC heeft de voormalige predikant van East Saugatuck zich een roepende in de woestijn gevoeld. „Veruit de meeste predikanten en gemeenteleden staan pal achter Trump; ze bewonderen hem zelfs.” Dat kan Mannes niet begrijpen. „Trump doet goede dingen, maar ook tal van dingen die echt niet door de beugel kunnen.”

Dat laatste vindt ook Richard Mouw, de vroegere rector van het vermaarde Fuller Theological Seminary. Ofschoon hij beslist een conservatief evangelical wil zijn, zal Trump zijn stem niet krijgen. „Trump gaat ons niet redden, dat kan alleen Jezus Christus”, zegt Mouw in de richting van geloofsgenoten die de huidige president zien als de verlosser. „Dat is Trump niet. Integendeel, hij zet mensen weg; hij neemt besluiten die haaks staan op de christelijke notie van barmhartigheid. Daar komt nog bij dat zijn persoonlijk leven vaak niet in overeenstemming is wat de Bijbel leert.”

Afro-Amerikanen

Weliswaar telt de CRC niet uitsluitend witte leden maar die groep is wel dominant in dat kerkverband. Dat verklaart waarom het merendeel van de CRC-leden Trump steunt. Dat ligt bij de Afro-Amerikaanse evangelicals anders. Volgens een recent onderzoek van het instituut PEW Research steunt minder dan 30 procent van hen Trump.

„Wij staan zeker achter de strijd die Trump voert tegen het libertinisme. We waarderen wat hij heeft bereikt op gebied van de rechterlijke macht. Maar het grote pijnpunt voor ons is zijn houding tegenover ons, de zwarte bevolking van Amerika”, zegt Anthony J. Carter, predikant van een Afro-Amerikaanse baptistengemeente in East Point (Georgia). „Trump ontkent het bestaan van de rassenproblematiek. Die doet hij af als incidenten. Of hij beweert dat alleen links-radicale groepen rellen veroorzaken. Inderdaad, die groepen zijn er. Maar de raciale spanningen zijn niet alleen maar het gevolg daarvan. Trump sluit zijn ogen voor de sociale achterstelling van de zwarte gemeenschap en voor het institutioneel racisme. Dat doet zeer. Daardoor verliest hij bij zwarte, conservatieve evangelicals veel steun.”

Daar komt voor Carter nog bij dat hij niet de indruk heeft dat Trump echt uit overtuiging de Bijbelse opvattingen van de evangelicals deelt. „We zijn allemaal mensen die zonden doen en fouten maken. Dat wil ik vooropstellen. Maar bij Trump vraag je je meer dan eens af of hij werkelijk wil proberen heilig te leven. In ieder geval mankeert het hem aan één ding: nederigheid. Hij heeft een mega-ego. Dat heeft Christus ons niet geleerd. Denk eens aan het laatste avondmaal. Toen toonde Jezus dienaar te zijn van Zijn discipelen. Zie je het voor je? Trump die de voeten wast van zijn medewerkers.”

Ego

Eenzelfde gevoelen heeft Joel Searby van de organisatie Christians against Trumpism & Political Extremism. Searby behoort tot de 20 procent witte evangelicals die Trump niet steunen. In het Nederlands Dagblad van afgelopen maandag vraagt hij zich af wat het trumpisme ideologisch meer is dan het ego van Trump zelf. En heel scherp voegt Searby er dan aan toe dat Trump het geloof kaapt en gebruikt om de schijn van betrouwbaarheid op te houden.

Dat laatste sluit aan bij hetgeen Republikeinse senator Ben Sasse onlangs in The New York Times stelde. Conservatieve evangelicals hebben volgens hem niet door dat Trump hen vooral met mooie woorden wil paaien. Volgens Sasse is Trump in het openbaar positief over de evangelicals, „maar achter gesloten duren steekt hij de draak met hen.”

serie Verkiezingen VS

In de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 3 november wordt er wekelijks een specifiek thema belicht. Deel 7: de keus van de evangelicals.