Het Centraal Planbureau oordeelt uiterst kritisch over de regeringsplannen ten aanzien van VUT en prepensioen. Volgens het CPB werken die plannen averechts en verstoren ze de sociale verhoudingen.Daarmee wordt heel wat gezegd. VUT en prepensioen stonden immers centraal in de confrontatie tussen het kabinet en de vakbeweging, zoals die zich een week geleden manifesteerde op het Amsterdamse Museumplein.

Het CPB wijst erop dat de sociale partners al jarenlang bezig zijn met de ombouw van VUT-regelingen naar een systeem van prepensioen. Werknemers krijgen daarbij niet alleen meer keuzemogelijkheden, maar zullen in het algemeen ook langer blijven doorwerken.

Om het eerder stoppen met werken te ontmoedigen maakt het kabinet nu een einde aan de fiscale ondersteuning van VUT en prepensioen. De premies zijn straks niet meer aftrekbaar. Werkgevers en werknemers blijven vrij om bepaalde regelingen in stand te houden, maar die worden dan wel een stuk duurder dan vroeger.

Als de vakbeweging de handhaving van het prepensioen inderdaad maakt tot inzet van de CAO-onderhandelingen en daarbij succes heeft, gaat dat de werkgevers veel geld kosten. Een dergelijke opdrijving van de loonkosten is ongunstig voor het economisch herstel dat zich begint af te tekenen.

Op zich is de uitgangspositie van het kabinet sterk. Mensen worden steeds ouder, het percentage ouderen in onze maatschappij neemt toe en daarom moet men langer blijven werken. Daar is inderdaad geen speld tussen te krijgen.

Het feit dat blijkens onderzoek werknemers zeer hechten aan hun vervroegde uittreding (liefst nog voor hun 60ste) is uiteraard niet zonder betekenis. Maar als dat ideaal van velen niet langer te betalen is, dan houdt het op. Mensen moeten bereid zijn de werkelijkheid onder ogen te zien, ook al valt die tegen.

Daarbij moeten we wel bedenken dat voordat het kabinet met zijn plannen kwam, de trend reeds was ingezet om langer te blijven werken. Inmiddels werkt alweer meer dan de helft van de mannen tussen de 55 en de 65.

Daarbij komt dat ons pensioenstelsel gebaseerd is op het kapitaaldekkingssysteem. Daardoor zijn wij beter in staat de gevolgen van de vergrijzing op te vangen dan elders in Europa, waar de bedrijfspensioenen op basis van het omslagstelsel geregeld zijn.

Het CPB bepleit nu de VUT om te vormen tot een spaarregeling. Mensen zijn dan niet langer een dief van hun eigen portemonnee als ze niet van de VUT gebruikmaken. Ze kunnen de VUT-gelden ook gebruiken voor een hoger pensioen na hun 65ste.

Misschien kan deze suggestie bijdragen aan het weer op gang brengen van het overleg tussen kabinet en sociale partners. In een patstelling zoals nu is ontstaan, is het altijd van belang om met een nieuw voorstel te komen waar de verschillende partijen zich zonder gezichtsverlies achter kunnen scharen.

In ieder geval moeten mensen ermee rekenen dat ze langer zullen moeten doorwerken dan aan het eind van de vorige eeuw gebruikelijk was. Maar dat proces kan geleidelijk verlopen om abrupte overgangen en grote maatschappelijke onvrede te voorkomen.