Kunnen wij ons eigen kennisvermogen vertrouwen? Die vraag stelde Van Woudenberg, filosoof en hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, donderdagavond bij de reformatorische studentenvereniging Depositum Custodi. In het gebouw van de christelijke gereformeerde Mattheüskerk in Utrecht zaten niet meer dan dertig aanwezigen – ongeveer de helft aspirant-leden, de andere helft ouderejaars. De rest van de vereniging volgde de avond via een livestream op YouTube.

Bijbelteksten wijzen erop dat de zonde een verwoestend effect had en heeft op de menselijke vermogens, stelde Van Woudenberg. Tegelijk gelooft de christenfilosoof niet dat mensen een onbeperkt cognitief vermogen zouden hebben zonder de zondeval. „Ik denk niet dat we ons dan alles zouden herinneren, alle gelezen informatie zouden onthouden en de oogscherpte zouden hebben van een havik. We zijn schepselen, creatuurlijk beperkt.”

Beelddragers

Toch kan juist een christen zeggen dat mensen in staat zijn dingen te kennen. Bijvoorbeeld omdat ze beelddragers van God zijn. „We kunnen er daarom van uitgaan dat zoals God kenner is, ook wijzelf kenners zijn.” Daarnaast zijn cognitieve vermogens scheppingsgaven van God. „En God misleidt ons niet. Als ik me herinner wat ik gisteren deed, is dat geen herinnering van wat mijn broer deed. Hoewel onze vermogens beperkt zijn, misleiden ze ons dus niet fundamenteel.” Ten slotte heeft de mens kennisvermogen dankzij Gods goedheid voor allen – Zijn algemene genade.

Wel zijn er grenzen aan menselijke kennis. Volgens Van Woudenberg is het niet altijd duidelijk wat we op het conto van de creatuurlijke beperktheid van de mens moeten schrijven en wat op dat van het leven na de zondeval. Hij stelde dat de zonde met name doorwerkt in de kennis van God en ook onze morele blik vaak vertroebelt.

Rechterhand

De hoogleraar weerlegde de stelling dat je alleen iets kunt weten op basis van wetenschappelijk onderzoek, zoals sommige filosofen beweren. „Dan kan ik niet weten wat ik bij ontbijt gegeten heb. En de wetenschap vertelt mij ook niet dat ik een rechterhand heb.”

Wetenschap is dus begrensd, niet de enige bron van kennis en maakt bovendien gebruik van ons geheugen, onze waarneming en redenering. „De vermogens waarmee God ons heeft uitgerust worden zo systematisch ingezet voor wetenschappelijk onderzoek.”

Daarom kan een christen de vraag of we kunnen vertrouwen op menselijke vermogens met ja beantwoorden, concludeerde Van Woudenberg. „Van binnenuit kunnen we nooit bewijzen dat onze kennisvermogens ons op het spoor van de waarheid te zetten. Ze zijn ook niet perfect, maar wel betrouwbaar. En dat vertrouwen daarop is uiteindelijk gebaseerd op de Bijbel en het christelijk geloof.”