De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties spreekt dinsdag over het oplaaiende geweld. Eén van de permanente lidstaten van de Veiligheidsraad, Rusland, is maandag door Armenië om hulp gevraagd en is dus direct betrokken.

Waar draait het conflict om?

De strijd in Nagorno-Karabach gaat om de onafhankelijkheid van de regio. In 1991 riep de streek de onafhankelijkheid uit; dit was vlak na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Inmiddels noemt de regio zichzelf de Republiek Artsach. Die wordt echter door vrijwel geen enkel land erkend; zelfs niet door Armenië.

Vanaf 1991 tot 1994 woedde er een heftige oorlog in dit gebied, die ruim 25.000 levens kostte. Ter vergelijking: de burgeroorlog in Noord-Ierland kostte in dertig jaar ruim 3000 levens.

Wat is de achtergrond van dit conflict?

Nagorno-Karabach hoorde vroeger bij Armenië, maar werd door Sovjetleider Stalin aan Azerbeidzjan toegevoegd. Onder de Sovjet-Unie had de regio grote autonomie.

Azerbeidzjan aanvaardt niet dat de regio onafhankelijk raakt of misschien aan Armenië toevalt. Volgens het internationaal recht valt de regio nog altijd onder Azerbeidzjan. Maar de wegen richting Armenië zijn open, terwijl die naar Azerbeidzjan dichtzitten.

Karabach, zoals de regio ook wel kortweg wordt genoemd, is een van de bevroren conflicten die de Sovjet-Unie als ‘erfenis’ heeft nagelaten. Een ander voorbeeld is Transnistrië, een afgescheiden regio van Moldavië.

Wat voor mensen wonen er in Nagorno-Karabach?

Ongeveer 150.000 Karabach-Armeniërs. Die wonen daar op 4500 vierkante kilometer; ongeveer een tiende van Nederland.

Los van de spanning is de bergregio een mooi gebied, vol plaatsen met schitterend uitzicht en fraaie wijngaarden.

Speelt religie ook een rol in dit conflict?

Niet direct, maar indirect wel. Armenië is een van de oudste christelijke landen. En Azerbeidzjan is overwegend islamitisch. Dat zorgt ervoor dat de beide volken sterk gescheiden leven en zich niet laten mengen. Ook taal en cultuur zijn verschillend.

Wat is de betekenis van de regio voor de rest van de wereld?

Geopolitiek gezien is de hele Kaukasus van belang. Dat is het gebied tussen de Zwarte Zee en de Kaspische zee, met landen als Georgië, Armenië en Azerbeidzjan en de Russische republieken Tsjetsjenië en Dagestan.

Het is het grensgebied tussen het Midden-Oosten in het zuiden en Rusland in het noorden. In deze strategische regio’s is vaak spanning.

Welke bondgenoten hebben beide landen?

Turkije heeft zich „met alle middelen” achter Azerbeidzjan gezet om de „bezetting” van Azerbeidzjaans gebied ongedaan te maken. Turkije leeft al sinds mensenheugenis in onmin met het christelijke buurland Armenië en voelt zich veel meer verbonden met het islamitische –en olierijke– Azerbeidzjan.

Armenië heeft een Russische luchtmachtbasis, met 3500 manschappen. Het land is te arm voor een modern leger en heeft daarom Rusland om hulp gevraagd.

Met die twee grote bondgenoten op de achtergrond, Turkije en Rusland, kan een oorlog om zo’n kleine regio uitgroeien tot een veel groter conflict.

Hoe denkt het Westen hierover?

Het Westen zoekt vrede, maar ook invloed. Militaire grootmachten zouden niet zo snel nee zeggen tegen een legerbasis tussen Iran en Rusland.

Vooral in de Verenigde Staten en Frankrijk zijn grote gemeenschappen van christelijke Armeense emigranten die in staat zijn invloed op de politiek uit te oefenen.