De woorden van Pompeo, tien dagen geleden, kwamen voor het Vaticaan als een verrassing. De minister van Buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten had een Twitterbericht de wereld in gestuurd waarin hij schreef dat het Vaticaan „zijn morele autoriteit in gevaar brengt”, mocht het besluiten de overeenkomst met China te verlengen. In september 2018 hadden het hoogste bestuur van de Rooms-Katholieke Kerk en de Chinese autoriteiten een akkoord getekend over onder andere de benoeming van bisschoppen in China. Beide partijen staan op het punt om de overeenkomst te verlengen. Volgens Pompeo compromitteert de paus zich, omdat China lak heeft aan godsdienstvrijheid.

Pompeo komt dinsdag naar het Vaticaan voor een officieel bezoek. Volgens dagblad La Repubblica zou de paus zijn afspraak met Pompeo hebben afgezegd, maar zo’n ontmoeting stond hoe dan ook niet op de agenda.

Pompeo’s Twitterbericht kwam dus neer op een schot voor de boeg. Het Vaticaan is allesbehalve blij met zijn opmerkingen. Officieel heeft het kerkbestuur niet gereageerd, maar de Romecorrespondent van Catholic News Service (het persbureau van de bisschoppenconferentie van de VS) en die van persbureau Reuters hebben vorige week de mening opgetekend van –anonieme– medewerkers. „We zijn verbaasd gezien het feit dat Pompeo hierheen komt en we een substantiële discussie hierover hadden verwacht. Dit is niet de aanpak die de meeste diplomaten hebben. Dit akkoord is de vrucht van dertig jaar werk; we gaan dat niet zomaar verscheuren”, aldus een medewerker tegen Catholic News Service. „Het onderhouden van de dialoog is een van de weinige, zo niet het enige instrument voor het onderhouden van directe betrekkingen met China”, zei een ander tegen Reuters.

Concessies

Het is zeer onwaarschijnlijk dat het Amerikaanse standpunt op vruchtbare bodem valt, zo schrijft L’Avvenire, het dagblad van de Italiaanse Bisschoppenconferentie. „Peking is veel meer bereid om concessies te doen aan criticasters dan aan hen die de zegen van Washington hebben.” Ofwel: des te meer Amerika de druk opvoert, des te verder wordt de paus in de armen van Xi Jinping gedreven.

Het is dan ook opvallend dat paus Franciscus zich tot dusverre niet heeft uitgesproken over de onderdrukking van de Oeigoeren in China en over de nationale veiligheidswet die China aan Hongkong heeft opgelegd, terwijl hij er normaal snel bij is om te wijzen op onrecht in de wereld. Op 5 juli zou hij zijn zorg over de situatie in Hongkong uitspreken, maar hij week af van de originele tekst door de bewuste paragraaf over te slaan. Zulke omissies zijn in het Vaticaan geen toeval.

Een ander teken dat de paus naar China aan het opschuiven is, is dat hij in zijn bijna achtjarig pontificaat nog nooit de dalai lama op bezoek heeft gehad. De Tibetaanse leider was onder paus Johannes Paulus II kind aan huis in het Vaticaan.