Het gebouw gaat schuil achter een witte woning. Daar woonde barbier H. Bijlsma, de man wiens initialen in de deurpost staan. In zijn huis begonnen de diensten en hij stelde grond beschikbaar voor kerkbouw. Sommige kerkgangers waadden door het water, broekspijpen opgestroopt, kinderen op de rug.

Ouderling A. Reitsma (50) en diaken H. Loonstra (68) vormen samen de kerkenraad. „Die bestond meestal uit twee ambtsdragers. Soms waren het er drie.” Reitsma werd in 1998 diaken, in 2011 ouderling. Tot 2006 bestuurde hij de gemeente samen met zijn grootvader, ouderling B. Reitsma. „Toen pake stopte, bleef ik alleen over. Totdat Loonstra in 2008 diaken werd.”

Nu en dan preken

De streekgemeente begon op 27 juni 1917 als Vrije Gereformeerde Evangelisatie Vereeniging. De leden verlieten de gereformeerde kerk van Kooten omdat die na het emeritaat van ds. H. Zijlstra Kzn. een andere koers insloeg.

De evangelisatie had direct een eigen voorganger, H. Siegers, maar die vertrok al in september 1917 (later werd hij predikant). Ds. J. H. Koster uit hervormd Wouterswoude kwam soms preken, en hij adviseerde aansluiting te zoeken bij de Christelijke Gereformeerde Kerk. Toen ds. A. Gruppen uit Zwaagwesteinde op 20 oktober 1930 twee ouderlingen en een diaken bevestigde, was de instituering een feit. Als ds. B. Oosthoek uit Dokkum voorging, kreeg hij een half suikerbrood mee.

Ouderling J. Hamstra kreeg permissie om te preken. Toen hij dat elke dienst deed, herinnerde de classis hem aan de afspraak dat hij „zo nu en dan” zou voorgaan. „Dat doe ik”, zei Hamstra. „’s Morgens is het ”nu” en ’s avonds is het ”dan”.” Na zijn emigratie in juli 1948 werd hij predikant in Canada. In Feanwâlden was hij samen met de latere ds. J. Keuning ouderling. Na Hamstra had de gemeente geen voorganger meer. „G. Bosma, ouderling tot zijn overlijden in 1980, keek veel de gemeente in, omdat hij grote stukken van de leespreken uit zijn hoofd kende. Gasten vroegen dan weleens welke dominee er voorging.”

Er kwam steeds een groepje leden naar de kerkenraadsvergadering om bezwaar te maken tegen de preken die werden gelezen en tegen de predikanten die werden uitgenodigd, totdat de kerkenraad zei dat alleen individueel bezoek mogelijk was, zegt diaken Loonstra. „Het groepje klaagde bij de classis dat een ouderling niet aan het avondmaal deelnam en volgens hen dus het sacrament verachtte. Na allerlei verwikkelingen trad de kerkenraad op 22 april 1954 met de meerderheid van de leden uit het kerkverband. De bezwaarden probeerden tevergeefs de goederen in handen te krijgen. Ze stichtten een nieuwe christelijke gereformeerde kerk.”

Ds. Dorsman

De uitgetreden gemeente stond tot 13 december 1962 op zichzelf. Toen sloot ze zich aan bij de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, met de afspraak dat de hervormde ds. P. J. Dorsman (Staphorst) in Veenwouden tot zijn overlijden de sacramenten mocht blijven bedienen.

Er zijn nu 30 mensen bij de gemeente betrokken, van wie er 20 à 25 naar de kerk komen. Verder zijn er zo’n 45 papieren doopleden. „Sommigen komen al tientallen jaren niet meer naar de diensten, maar we schrijven niemand uit, want dat zou het draadje definitief doorknippen”, zegt ouderling Reitsma. „We houden de drempel voor terugkeer graag laag.”

Luisteraars zelfs in Hongarije

Na een harmonium kwam er in 1972 een pijporgel, maar dat beviel niet. Achter het front ervan werd in 1977 een elektronisch Heyligersorgel geplaatst, dat begin dit jaar is vervangen. Akoestiek is er niet meer sinds een zachtboardplafond is aangebracht.

Er werden trekstangen geplaatst omdat de muren uiteen begonnen te wijken.

Ouderling B. Reitsma (sr.) maakte de huidige kerkbanken. De balken die vroeger als rugleuning dienden, fungeren nu als voetensteun.

De uitzendingen van diensten via kerkfoon.nl trokken vorig jaar 28.000 luisteraars: de kerkdiensten worden honderden keren nageluisterd. Er stond opeens een gift uit Hongarije op de rekening van de kerk: van een gezin dat daar de diensten naluistert.