Conservatieve kiezer waardeert Trumps aanpak economie
Als er één thema is dat de Amerikaanse presidentsverkiezingen domineert, dan is het wel de economie. Donald Trump heeft het economisch tij momenteel niet mee. Maar zijn aanpak als zakenman levert hem ook waardering van veel conservatieve kiezers op. „Hij heeft tegenslagen gehad, maar dat hoort bij ondernemen.”
Wie de Verenigde Staten écht goed wil begrijpen, moet zich één ding goed realiseren: voor de meeste Amerikanen komt de dollar op de eerste plaats. Die uitspraak van een oud-Amerikacorrespondent is natuurlijk een cliché, dat voorbijgaat aan het besef van velen dat er meer is dan geld en goed. Tegelijkertijd schuilt er veel waarheid in.
Dat weten de presidentskandidaten ook. En daarom spelen economische thema’s doorgaans zo’n grote rol in de verkiezingscampagne en de debatten. Zeker in de huidige electorale strijd. Want miljoenen Amerikanen zijn de afgelopen maanden hun baan kwijtgeraakt. Naar schatting 28 miljoen inwoners van de VS dreigen eind deze maand uit hun huis te worden gezet, omdat ze hun hypotheek niet meer kunnen betalen.
Dat maakt het voor Joe Biden ogenschijnlijk gemakkelijk. De Democraat kan immers alle schuld van de economische malaise op Trump afschuiven en roepen dat het allemaal beter zal worden zodra hij zijn intrek in het Witte Huis neemt. Het probleem is echter dat hij met geloofwaardige alternatieven moet komen – en vooral met een deugdelijke doorrekening van die plannen. Het toverwoord bij Democraten is van oudsher belastingverhoging – in het bijzonder voor de meer welgestelde burgers. Maar daar zijn veel Amerikanen nu net niet van gediend.
Averechts effect
Voor Trump leek elk debat over de Amerikaanse economie lange tijd al bij voorbaat gewonnen. Sinds zijn verkiezing tot president in 2016, heeft de Republikein economisch de wind vrijwel onafgebroken in de rug gehad. De werkloosheid in de Verenigde Staten daalde tot een historisch laag punt; de aandelenkoersen schoten omhoog. Zijn pogingen het Amerikaanse bedrijfsleven internationaal te beschermen, onder de slogan ”America First”, leverden hem veel goodwill op, evenals zijn ferme houding in de handelsoorlog met China en in de onderhandelingen over diverse handelsakkoorden. Ondanks het feit dat die protectionistische houding soms juist een averechts effect had, want veel Amerikaanse ondernemingen zagen hun kosten enorm stijgen doordat buitenlandse heffingen de import van grondstoffen en halffabrikaten fors duurder maakten.
Die economische wind in de rug blaast inmiddels echter recht in het gezicht van de zittende president. De coronacrisis heeft veel van de winst van de afgelopen jaren in één klap tenietgedaan. De werkloosheid is de pan uitgerezen, aandelenkoersen zijn gekelderd, honderden bedrijven zijn failliet gegaan en het Amerikaanse begrotingstekort is tot het astronomische bedrag van zo’n 1,1 biljoen dollar gestegen. De staatsschuld van de Verenigde Staten neemt nog elke seconde met een slordige 45.000 dollar toe.
Vanzelfsprekend is dat niet allemaal de schuld van Trump. Er mag dan kritiek zijn op de manier waarop de president met bepaalde aspecten van de coronacrisis omgaat, hij kan moeilijk voor alle economische gevolgen van de pandemie verantwoordelijk worden gesteld. Of de Amerikaanse kiezer dat ook vindt, is natuurlijk de vraag. Die zal wellicht toch geneigd zijn het zittende staatshoofd in het stemhokje voor de malaise af te straffen.
Ondanks het kerende economische tij, krijgt Trump opmerkelijk genoeg nog altijd meer waardering voor zijn economisch beleid dan zijn voorgangers George W. Bush en Barack Obama toen die in de race voor herverkiezing waren. Zijn algehele waardering kende de afgelopen tijd diverse dieptepunten in de peilingen, maar dat had met heel andere zaken te maken.
Veel conservatieve kiezers zien Trump nog altijd als een succesvolle zakenman en een goede onderhandelaar. Zij wijzen op de economische successen die hij vóór het uitbreken van de pandemie heeft behaald en zijn minder geneigd hem de schuld te geven van de economische gevolgen van de coronacrisis.
Successen
„Hij heeft zakelijke tegenslagen gehad, net als ik”, zei Trump-aanhanger Dale Georgeff uit Cedarburg, Wisconsin, onlangs tegen The New York Times. „Dat hoort bij ondernemen. Maar ik denk dat het belangrijkste is –hoewel dat sommige mensen tegen de haren instrijkt– dat hij de boel als een zakenman runt.”
De laatste maanden zijn er overigens bijna 10 miljoen banen in de Verenigde Staten bijgekomen, zodat Trump inmiddels ook weer de nodige economische successen tijdens zijn verkiezingscampagne kan melden.
Bij alle analyses over de rol die de economie in de verkiezingsstrijd speelt, past overigens één belangrijke kanttekening. Ontegenzeggelijk is de polarisatie in de Verenigde Staten tijdens de eerste ambtsperiode van Donald Trump fors toegenomen, zowel maatschappelijk als in de politieke verhoudingen. Volgens hoofdeconoom Mark Zandi van onderzoeksbureau Moody’s Analytics zouden economische motieven daarom wel eens van minder belang in het stemhokje kunnen zijn. „De keuze van mensen ligt dan veel meer langs partijlijnen vast. Zij stemmen voor de leider van hun partij, wat er ook verder in hun leven gebeurt.”
Herstel Amerikaanse economie verloopt langzamer dan gehoopt
De Amerikaanse economie heeft door de coronapandemie de grootste klap sinds de Grote Depressie gekregen. Er zijn tekenen van herstel. Maar dat gaat niet hard genoeg en dus zijn de groeiverwachtingen nog steeds somber.
De cijfers liegen er bepaald niet om. Het bruto nationaal product –het geld dat alle Amerikanen samen verdienen– daalde dit jaar met 32,9 procent. De scherpste terugval sinds 1947, toen men die cijfers begon bij te houden. Het record stond op 10 procent, in 1958. In juli kregen ruim 30 miljoen Amerikanen een werkloosheidsuitkering. De economie kromp met 9,5 procent. Import en export liepen met zo’n 20 procent terug.
De oorzaak van deze dramatische cijfers ligt voor de hand: de coronacrisis. Die heeft de Amerikaanse economie –evenals die van talloze andere landen– ongekend hard getroffen. De hardste klappen vielen in april, kort nadat een fors deel van het bedrijfsleven en de dienstverlenging voor een belangrijk deel tot stilstand waren gekomen door de lockdownmaatregelen.
Analisten becijferen dat in een paar maanden tijd meer dan vijf jaar economische groei feitelijk is tenietgedaan.
De Amerikaanse economie klom in de geschiedenis wel vaker uit een diep dal omhoog. Neem de Grote Depressie van de jaren 30 van de vorige eeuw en –meer recent– de bankencrisis die rond 2008 begon. De veerkracht van het Amerikaanse bedrijfsleven heeft zich keer op keer bewezen.
Ook nu zijn er wel tekenen van herstel. Maar dat gaat volgens deskundigen niet hard genoeg. Weliswaar zijn veel economische activiteiten na de versoepelingen in mei weer opgestart. Dat vertaalde zich de afgelopen maanden onder andere in een forse groei van de werkgelegenheid. Maar het aantal nieuwe banen haalt het niet bij het enorme verlies van arbeidsplaatsen dat in de eerste helft van het jaar optrad.
Vooral in de dichtbevolkte zuidelijke en westelijke regio’s van de Verenigde Staten moeten sommige bedrijven hun deuren weer sluiten of gaat de heropening minder snel dan gedacht. Dat heeft de verwachtingen over een fors herstel in het derde kwartaal flink onderuit gehaald. Helemaal als er een nieuwe explosie van coronabesmettingen komt, zoals die zich momenteel in diverse delen van Europa voordoet.
De National Association for Business Economics peilde vorige maand de mening van tientallen economen over de toestand van de Amerikaanse staathuishouding. De uitkomsten laten een weinig rooskleurig beeld zien. De helft van de respondenten geeft aan dat het bruto binnenlands product in de Verenigde Staten pas op zijn vroegst eind 2022 op het niveau van voor de coronacrisis terug zal zijn. Dat geldt nog in sterkere mate voor het herstel van de arbeidsmarkt.
Slechts een derde van de ondervraagden schat in dat de huidige recessie nog dit jaar of begin volgend jaar ten einde zal zijn. Zo’n 80 procent van de geraadpleegde deskundigen waarschuwt daarentegen voor een gerede kans dat de Amerikaanse economie in een „dubbele dip” terecht kan komen, alvorens die zich geheel van de crisis herstelt.
In tegenstelling tot conservatieve kiezers, verwachten de economen overigens meer van Joe Biden dan van Donald Trump als het gaat om het stimuleren van economische groei in de VS. Het wachten is op de gang naar de stembus op 3 november.
Belangrijkste onderwerpen
Overheidssteun:
Hoeveel steun gaat de Amerikaanse regering bieden aan bedrijven en burgers die door de coronacrisis zijn getroffen? Worden er dollars bijgedrukt en gaan de uitkeringen omhoog?
Belastingen:
Traditioneel hét twistpunt tussen Republikeinen en Democraten: verlagen of verhogen?
Handelsovereenkomsten:
Het internationaal economisch beleid van de VS is grotendeels door de handelsoorlog met China bepaald, met alle gevolgen voor Amerikaanse bedrijven van dien. Maar er werden ook nieuwe overeenkomsten met Canada en Mexico gesloten.
Huisvesting:
Deze maand dreigen maar liefst 28 miljoen Amerikanen uit hun huis te worden gezet omdat zij de hypotheek niet meer kunnen betalen.
Klimaat:
Democraten geloven dat maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan meer banen zullen opleveren. De Republikeinen vrezen voor een negatieve invloed op de economische groei.
Gezondheidszorg:
De hervorming van de gezondheidszorg en vooral de betaalbaarheid van het systeem zal opnieuw een belangrijk onderwerp van debat worden.
In de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 3 november wordt er wekelijks een specifiek thema belicht. Vandaag deel 3: de economie.
