Meer dan honderd wespen staken Hans Scheepmaker nadat hij op een wespennest in de grond was gevallen. De 69-jarige regisseur uit Den Haag was niet allergisch voor wespensteken, toch overleed hij op 1 augustus als gevolg van de aanval. Bekend is dat grote hoeveelheden wespengif uiteindelijk tot een hartstilstand kunnen leiden.

Er komen dit jaar meer berichten van mensen die tientallen steken oplopen van wespen uit een nest in de grond. De 14-jarige Mila van Moorselaar uit Baarn werd half augustus minstens 35 keer gestoken nadat de pony waarmee ze over de Larense heide liep, op een wespennest in de grond stapte. Mila viel bijna flauw van de pijn en werd door een ambulance naar het ziekenhuis gebracht.

Bij meer dan twintig wespensteken is een controle in het ziekenhuis noodzakelijk. Zwellingen kunnen luchtwegen afknijpen, waardoor een slachtoffer kan stikken. Mila kreeg alleen pijnstillers en kon dezelfde dag weer naar huis.

Schaapherder Annelies van Nieukerken werd eind augustus op het Dwingelderveld ook aangevallen door een zwerm wespen. Vermoedelijk is een schaap uit haar kudde in een wespennest in de grond gestapt. Twee jaar geleden overkwam haar precies hetzelfde. Toen kwam er zelfs een traumahelikopter aan te pas. Nu is ze opgehaald door een ambulance. Na controle in het ziekenhuis mocht ze weer naar huis.

Agressiever

„Nesten in de natuur zijn gevaarlijk”, weet ook wespenbestrijder Wim Roskam uit het Gelderse Oosterwolde. „Daar is de kans groter dat natuurlijke vijanden zoals de das of wespendief het nest leegrooft. Wespen reageren daardoor agressiever op mogelijke vijanden. Als de grond trilt omdat er iemand langsloopt, voelen zij zich al bedreigd en vallen ze aan.”

Roskam denkt dat er dit jaar meer grondnesten zijn dan andere jaren omdat de lente zo droog was. „Bij een regenachtig voorjaar is de bodem veel te nat om een nest in te bouwen. Nu was de grond voor wespen lekker droog. Een mollengang of een muizenholletje is dan genoeg om een nest te beginnen. De insecten graven dat verder uit tot een compleet nest.”

Ook Berend Brinks van Brinks Plaagdierbeheersing treft meer wespennesten in de grond aan. Hij beaamt dat die wespen agressiever zijn dan de soortgenoten die in een schuur, spouwmuur of verlaten zolder een nest hebben gemaakt. „Daar hebben ze niet zoveel gevaar te duchten, in de natuur wel.”

Een gevolg van de vele nesten in de natuur is dat ze lastiger te vinden zijn. Dat constateert ongediertebestrijder Alex Mars uit Lelystad. „De scholen zijn net begonnen. Wij worden gebeld als er veel wespen rond de prullenbakken zwermen. Vaak kunnen we dan niet herleiden waar de beesten vandaan komen. Ze zitten dan niet in de gebouwen, maar bijvoorbeeld ergens in het bos. Het is onbegonnen werk om daar te gaan zoeken. Daarom verkopen we dit jaar meer wespenvallen dan voorgaande jaren. Dan kunnen de wespen gevangen worden op de plek waar ze overlast veroorzaken.”

Limonadewesp

De meest voorkomende soort in Nederland is de Duitse wesp, de Vespula germanica. Daarna volgt de gewone of Hollandse wesp (Vespula vulgaris). Deze twee soorten worden ook wel limonadewespen genoemd omdat ze zo graag op zoetigheid af komen.

Meerdere ongediertebestrijders merken op dat de Franse veldwesp (Vespula dominula) steeds vaker voorkomt. Brinks: „Die is ook lastiger te bestrijden dan de andere soorten. Ze maken soms wel tien nestjes van zo’n 10 centimeter doorsnee onder één dak. Als ik er dan vijf weet te vinden en te verdelgen, bellen de mensen de volgende dag weer op omdat de overlast niet is verdwenen. Dan zitten er nog vijf andere nestjes op moeilijk bereikbare plekjes onder hetzelfde dak.”

Bijzonder dit jaar was wel de vondst van meerdere Aziatische hoornaarnesten. Deze invasieve exoten vormen een forse bedreiging voor de Nederlandse populaties, ook van bijen. Onder meer in Zeeland, Utrecht en Limburg werden nesten ontdekt, die vervolgens in opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zijn vernietigd.

Verschillen

Brinks zit in een regio waar dit jaar veel wespenoverlast is. Lokale media melden dat in de Achterhoek en Twente de telefoons van de ongediertebestrijders maar blijven rinkelen. Brinks denkt dat het droge voorjaar ideale omstandigheden creëerde voor de wespen die hun nest bouwden.

Roskam meldt juist dat hij in zijn werkgebied –globaal tussen Harderwijk en Zwolle– 30 tot 40 procent minder wespennesten hoeft te verwijderen dan voorgaande twee jaren. „De wespenstand kan inderdaad per regio behoorlijk verschillen”, zegt Mars, die ook bestuurslid is van brancheorganisatie Platform Plaagdierbeheersing Nederland (PLAN). „De ene bestrijder moet op het hoogtepunt tachtig nesten per dag verwijderen, de andere doet er dertig in de hele week.”

Ook Bastiaan Meerburg, directeur van Stichting Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) zegt dat er regionaal verschillen kunnen zijn. „Dit jaar is dat onder meer het geval in Amsterdam, op de Utrechtse Heuvelrug en in de regio Arnhem. Maar het lijkt meer om natuurlijke variatie te gaan, dan dat er sprake is van een echte plaag. Het is dit jaar geen bijzonder wespenjaar geweest qua aantallen.”

Oplichters

De grootste plaag waren dit jaar volgens Meerburg niet de wespen, maar oplichters die zogenaamd wespen bestrijden. „Daar hebben we helaas veel meldingen van gekregen. Normaal kost het verwijderen van een wespennest ongeveer 60 euro. Wij hebben ook facturen gezien van mensen die het tienvoudige kwijt waren. En dan is de bestrijding nog niet gelukt ook, maar is het nest gewoon dichtgespoten met purschuim. Echt heel triest.”

Het is volgens Meerburg lang niet altijd nodig om wespen te laten bestrijden. „Wespen zijn eigenlijk de haaien van de insectenwereld en vangen veel vliegen en muggen weg. Een nest waar je niet direct last van hebt, kun je dus beter laten zitten.”