Het coronavirus leidt helemaal niet tot een overreactie van het afweersysteem bij patiënten, ook al werd dat tot nu toe wel aangenomen. Dat concluderen onderzoekers uit Nijmegen. Bij zo’n cytokinestorm probeert het menselijk lichaam een indringer aan te vallen, maar daarbij richt het afweersysteem onbedoeld meer schade aan dan de infectie. Dat kan dodelijk zijn.

Intensivecareonderzoeker Matthijs Kox van het Radboudumc onderzocht drie belangrijke ontstekingseiwitten (cytokines). Die sturen het lichaam aan in de strijd tegen de infectie. „Op een gebalanceerde manier is dit genoeg om de infectie op te ruimen zonder schade, maar ze kunnen ook uit de bocht vliegen. Dan zorgen ze voor weefselschade en schiet de afweer zijn doel voorbij”, legt Kox uit.

Kox keek hoeveel ontstekingseiwitten coronapatiënten op de intensive care in hun bloed hebben. Dat vergeleek hij met vier andere aandoeningen. Kox: „Coronapatiënten hebben veel minder cytokines in hun bloed dan bijvoorbeeld mensen met een septische shock. Het is vergelijkbaar met patiënten die op de intensive care worden opgenomen na een ongeval of reanimatie, aandoeningen die niet bekend staan om een cytokinestorm.”

Kox sluit niet uit dat sommige coronapatiënten een overreactie op één plek in hun lichaam hebben, bijvoorbeeld de longen, maar het is niet door het hele lichaam verspreid. Zo’n lokale reactie is veel lastiger te meten.

De conclusie kan helpen bij het bepalen welke behandeling een patiënt moet krijgen. Kox: „We moeten het niet in de hoek zoeken van middelen die specifieke cytokines blokkeren. Die worden bijvoorbeeld gebruikt bij reuma, maar bij infectieziekten hebben ze nooit hun nut bewezen. De kans op een effect is klein.” Middelen als corticosteroïden kunnen volgens hem wel helpen, vooral om schade aan de longen te voorkomen.