Hij had zijn bruiloftsgasten nog zo ingewreven: Ga niet op een kluitje staan. Toch schonden gasten de coronaregels op het versoberde feestje van minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid.

Opvallend genoeg lijkt de minister zélf ook in de fout te zijn gegaan. Op een dinsdag door SBS Shownieuws getoonde foto staat de bewindsman gearmd met een oudere vrouw.

Vorige week al ging de justitieminister, boegbeeld in de strijd tegen corona, door het stof. Hij en zijn vrouw –Elsevier-journalist Liesbeth Wytzes– maakten elk ter genoegdoening 390 euro over aan het Rode Kruis, de hoogte van een coronaboete.

Buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) schrijven sinds de bruiloftsrel minder coronaboetes, zei voorzitter Richard Gerrits van de vakbond BOA ACP bij de NOS. „Het is ingewikkeld om uit te leggen waarom mensen een coronaboete kunnen krijgen als de verantwoordelijke minister zich zelf niet aan de regels houdt.” Van onder meer Pieter van Vollenhoven en oud-Eurocommissaris Neelie Kroes kreeg Grapperhaus de wind van voren.

De Tweede Kamer voelt Grapperhaus woensdag aan de tand over zijn feestje. Oppositiepartijen zijn kritisch over de dinsdag openbaar gemaakte foto’s.

Is het terecht dat critici Grapperhaus ter verantwoording roepen? Of is dat een staaltje van Hollandse benepenheid, omdat de bewindsman zijn gasten maande zich te houden aan de regels?

Grapperhaus „ondergraaft de legitimiteit van de overheid”, reageert prof. dr. Arno Korsten, emeritus hoogleraar bestuurskunde aan de Open Universiteit, woensdag. „Het is pijnlijk dat hij niet wordt beboet, terwijl horeca-ondernemers wel een boete van duizenden euro’s krijgen. Of denk aan een boete voor een burger die in een net te groot groepje samenkwam.”

Extra wrang is dat juist Grapperhaus „in forse bewoordingen” burgers die de coronaregels aan de laars lappen tot de orde roept, zegt Korsten, die betrokken was bij diverse integriteitsonderzoeken naar politici. „Ik kan me goed voorstellen dat burgers nu zeggen: Grapperhaus, zing jij maar even een toontje lager. Je houdt je zelf niet aan de regels.”

Tegelijk wil Korsten „de zaak niet groter maken dan hij is.” „Een fotograaf kan makkelijk dertig platen maken waarop te zien is dat een minister of burgemeester een coronaregel schendt. Als we ministers al die fouten aanrekenen, dunt het kabinet snel uit.”

Hij verwacht niet dat Grapperhaus zal aftreden, al is de CDA’er wel „een beetje aangeschoten wild.” „De minister moet door het stof. Hij zal zich in het Kamerdebat meermalen verontschuldigen.” De bestuurskundige sluit niet uit dat de overheid beboete burgers tegemoet gaat komen. „Maar zo’n ruiloperatie heeft ook iets buitengewoon ongemakkelijks.”

Ook prof. dr. Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit, vindt dat Grapperhaus iets heeft uit te leggen. „Hij moet zichzelf een spiegel voorhouden. Juist omdat hij zich stellig uitsprak tegen mensen die zich niet aan de coronaregels hield. Ik heb Grapperhaus ook nooit horen zeggen dat we allemaal worstelen met de voorschriften.”

Regels gelden voor mensen die in het openbaar bestuur werken als het ware „tien keer zo sterk”, zegt Helsloot. „Zij hebben een voorbeeldfunctie. Zo bestraffen rechters politiemensen die in de fout gaan, extra zwaar.”

Het optreden van Grapperhaus is „niet verstandig”, oordeelt historicus en politicoloog prof. dr. Gerrit Voerman. „De vraag is of het slim is om als minister van justitie in coronatijd een feest te organiseren. Als je een groep bij elkaar zet, zijn de afstandsregels niet altijd te handhaven. Niets menselijks is ons vreemd.”

Toch wil Voerman de bewindsman niet al te zeer aanvallen. „Belangrijk vind ik dat Grapperhaus, als we aannemen dat zijn verhaal waar is, gasten voortdurend aansprak zich aan de regels te houden. De minister had dus niet de intentie om de voorschriften te schenden.”

Het falen van Grapperhaus kun je daarom niet vergelijken met het optreden van de Ierse Eurocommissaris Phil Hogan, vindt Voerman. Die moest onlangs het veld ruimen vanwege het overtreden van de coronaregels. Hogan woonde een diner bij met meer dan tachtig mensen. „Die man lapte willens en wetens coronaregels aan zijn laars. Dat kun je van Grapperhaus niet zeggen.”