Zo’n 200.000 demonstranten trokken zaterdag naar Amsterdam om van hun ongenoegen over het kabinetsbeleid blijk te geven. Dat is niet niks.Na een periode waarin de vakbeweging betrekkelijk machteloos leek, is zij er nu weer in geslaagd brede lagen van de bevolking achter zich te krijgen. Zelfs de jongerenorganisatie van de ChristenUnie deed mee.

„Wij zijn woedend”, zo klonk over het Amsterdamse Museumplein, samen met nog allerlei andere uitspraken die niet altijd passend zijn om hier te herhalen. Dat maakt wel duidelijk dat er een grote mate van onvrede bestaat onder brede lagen van de bevolking. Onvrede over Balkenende en zijn kabinet.

Het mag dan zijn dat het kabinetsbeleid door de Kamer gesteund wordt (een krappe kamermeerderheid weliswaar), dat neemt niet weg dat er buiten het parlement veel verzet bestaat. Dat is voor het kabinet niet automatisch een reden om te wijken, maar het is wel een zaak om rekening mee te houden. Alleen al omdat er straks weer verkiezingen komen.

Het kabinet-Balkenende trad aan op een moment dat de economische groei stagneerde. Er was zelfs een lichte recessie. Dat was wennen na de overvloed van de jaren negentig, toen het kabinet-Kok met het probleem zat hoe het de overschotten op de rijksbegroting moest besteden.

Bezuinigingen waren dus nodig. Daarmee maakt een kabinet zich nooit populair. Hooguit wordt de dank geïncasseerd als het leed eenmaal geleden is en de overheidsfinanciën weer op orde zijn.

Daarnaast is er het structurele probleem van de vergrijzing. Los van conjuncturele inzinkingen geldt dat het onvermijdelijk is dat mensen langer doorwerken. VUT en prepensioen moeten derhalve op de helling.

Dat is een pijnlijke ingreep voor veel mensen die zich er al jarenlang op verheugd hadden om ruim voor hun 65e met werken te stoppen. Juist nu zij aan de beurt zijn wordt die mooie regeling afgeschaft.

Er zijn dus overgangsregelingen nodig. Dit voorjaar waren regering, werkgevers en werknemers elkaar dicht genaderd. Helaas lukte het net niet om tot een akkoord te komen.

Het kabinet viel toen terug op zijn oorspronkelijke uitgangspunten. Dat was niet verstandig. Inmiddels zijn bij de algemene beschouwingen door een voorstel van de regeringspartijen de scherpe kantjes er weer wat afgeslepen.

Toch hebben met name de discussies over het prepensioen bijgedragen aan het gevoel van veel mensen dat hun toekomst bedreigd wordt. Het gevaar van terroristische aanslagen voegt daar nog het een en ander aan toe.

Gemakkelijk ontstaat daardoor een algemeen gevoel van onbehagen, dat zich ontlaadt op het hoofd van het zittende kabinet. En dat ongeacht zijn politieke kleur. Het tweede kabinet-Kok kon aan het eind van de rit ook geen goed meer doen.

Nu wordt het land gelukkig niet geregeerd door demonstraties of op basis van vage gevoelens. Dat neemt niet weg dat het kabinet alles in het werk moet stellen om de relatie met de vakbeweging te normaliseren.

Provocerende uitspraken zijn daarbij nooit verstandig. En verder moet het kabinet hopen op een spoedig herstel van de conjunctuur. Dan is er weer meer geld te besteden en is het meeste leed spoedig geleden.

Maar ook dan blijft het van belang de eigen verantwoordelijkheid van mensen te beklemtonen. Maatschappelijke solidariteit is een groot goed, maar kan niet het enige gezichtspunt zijn. Dat leidt immers gemakkelijk tot een ongelimiteerde afwenteling van lasten op de gemeenschap.

De veel gesmade no-claimkorting in de ziektekosten en andere vormen van eigen risico zijn dan ook goed te verdedigen.