Het Egyptische Sokhna staat vandaag de dag bekend als een bedrijvige haven. Dat was een kwart-eeuw geleden wel anders. Daan Bos (46), nu werkzaam bij het onafhankelijke adviesbureau Port Consultants Rotterdam, was destijds als consultant bij het project betrokken. Hij zag dat een kaal terrein met alleen een paar kades, uiteindelijk veranderde in een moderne haven ten zuiden van het Suezkanaal.

Bos is in het verleden als deskundige bij meer havenprojecten betrokken geweest. Maar een situatie zoals die zich vorige week voordeed in Beiroet, heeft hij nog nooit meegemaakt. Twee grote explosies in de haven legden niet alleen de haven zelf, maar ook een groot gedeelte van de Libanese hoofdstad in puin. De totale schade in de haven zal volgens hem al gauw oplopen tot in de honderden miljoenen euro’s.

Het bedrijf van Bos heeft sinds de ramp veelvuldig contact met een ingenieursbureau in Libanon waar het veel mee samenwerkt. „Ze hebben ons gevraagd of we beschikbaar zijn voor diensten en advies. De gesprekken zijn nog steeds gaande. Ook hebben we gesprekken achter de rug met het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Men was benieuwd in hoeverre er gebruik kon worden gemaakt van onze kennis op het gebied van havenontwikkeling.”

Twee jaar

Maar wat zou de eerste stap moeten zijn bij het herbouwen van de haven? Bos heeft daar zo zijn ideeën over. „De hoofdinfrastructuur heeft prioriteit. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de schepen weer veilig de haven binnen kunnen varen. Er moet ook naar de kades worden gekeken. Veel zullen door de explosie zijn weggevaagd. Moeten ze straks weer op dezelfde plek komen, of kunnen ze meteen strategischer worden geplaatst?”

Hoewel de schade groot is en er veel herstelwerkzaamheden moeten worden uitgevoerd, hoeft het volledige herstel van de haven volgens Bos niet heel lang te duren. „Het bouwen van een nog niet bestaande haven duurt –vanaf de eerste plannen tot het afmeren van het eerste schip in de haven– al snel een jaar of vijf. Er moeten vergunningen worden aangevraagd en er moet vaak nog een heel toegangskanaal worden uitgebaggerd. Dat hoeft nu allemaal niet. Ik denk dat de haven na twee jaar al behoorlijk hersteld kan zijn.”

Het probleem zit ‘m eerder in de financiering van de kosten, verwacht Bos. „Libanon zal vooral afhankelijk zijn van het buitenland en organisaties als de Wereldbank als het aankomt op de financiering van de herstelwerkzaamheden. Wellicht dat hier wel voorwaarden aan worden verbonden. Of de haven in volle glorie kan worden hersteld, is afhankelijk van de hoogte van het hulpbudget.”

Impact

Evofenedex helpt Nederlandse productie- en handelsbedrijven met hun logistieke bedrijfsvoering. De ramp in Beiroet heeft volgens de ondernemersvereniging geen al te grote impact op de in totaal 15.000 aangesloten leden. De Libanese haven wordt gebruikt voor doorvoer naar Syrië en Irak, maar „Libanon is geen grote afzetmarkt”, aldus een woordvoerder. „De export naar Libanon bedroeg in 2019 zo’n 130 miljoen euro. Dat zijn voornamelijk agrarische goederen, zoals pootaardappelen en allerlei voedingsmiddelen. Daartegenover importeerde Nederland voor een bedrag van 30 miljoen euro uit Libanon.”

Ter vergelijking, in 2019 bedroeg alleen al de landbouwexport naar Duitsland 23,6 miljard euro, gevolgd door België (10,8 miljard) en het Verenigd Koninkrijk (8,7 miljard). Ten opzichte van 2018 was de export naar Libanon vorig jaar ook nog eens met 6 procent gedaald. „Dat heeft vermoedelijk te maken met het feit dat het al langer niet goed gaat met de Libanese economie”, verklaart de woordvoerder.

In internationaal perspectief

Beiroet is met een goederenoverslag van 8 miljoen ton (2018) een relatief kleine haven in het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Ter vergelijking: het Israëlische Haifa is goed voor 29 miljoen ton (2017), het gecombineerde havencomplex van Alexandrië en El Dekhiela in Egypte voor 62 miljoen ton (2018). En om een paar Nederlandse havens te noemen: Beiroet is iets kleiner dan Groningen Seaports (Delfzijl/Eemshaven, 13 miljoen ton in 2019) en uiteraard veel kleiner dan Rotterdam, dat met 470 miljoen ton (2019) de nummer 4 van de wereld is.

De haven van Beiroet is van groot belang voor de economie van het land: 60 procent van de import gaat via deze haven en op het haventerrein ligt een belangrijk deel van de voedselreserves, waaronder graan, opgeslagen. Die opslagfaciliteiten zijn door de explosies van 4 augustus verwoest. De containerterminal liep weinig schade op. Al op 10 augustus werd weer een containerschip gelost.