Het koninklijk huis in Madrid maakte maandagavond het vertrek van Juan Carlos naar een niet met name genoemde bestemming in het buitenland bekend. Op dat moment had hij al lang de benen genomen, waarschijnlijk via Portugal naar de Dominicaanse Republiek.

De Zwitserse en de Spaanse justitie, die een onderzoek tegen Juan Carlos hebben geopend wegens het aannemen van grote bedragen aan smeergeld, witwassen en belastingfraude, hebben voorlopig het nakijken. Van de Spaanse justitie heeft de 82-jarige oud-vorst (1975-2014) als het erop aankomt waarschijnlijk weinig te duchten; met Zwitserland heeft de Dominicaanse Republiek geen uitleveringsverdrag.

Officieel keert Juan Carlos zijn land de rug toe om een nobele reden. De publieke deining om „bepaalde gebeurtenissen” in zijn privéleven noopten hem te vertrekken, schreef hij maandag in een brief aan zijn zoon Felipe VI. Door zichzelf weg te cijferen hoopte hij bij te dragen aan de „rust en kalmte” die koning Felipe nodig heeft om zijn ambt naar behoren te vervullen. Hij laat zijn echtgenote Sofia achter in het Zarzuela-paleis in Madrid.

Vrijwel niemand gelooft in een vrijwillig vertrek. Wekenlang speculeerden de Spaanse media over het moment waarop Juan Carlos het land zou verlaten. Intussen werkte de regering van de sociaaldemocratische premier Pedro Sanchez achter de schermen aan een oplossing voor de problematische impact die de schandalen hebben op het aanzien van het koningshuis. Dat staat meer dan ooit ter discussie sinds Juan Carlos in 1975 de troon besteeg.

Vertrouwen

Het officiële opinie-instituut CIS vraagt sinds de troonswisseling in de maandelijkse peilingen niet meer naar het vertrouwen dat de Spanjaarden in het koningshuis hebben. De laatste keer dat dit gebeurde, was de score 4,3 op een schaal van 0 tot 10. In Catalonië, waar de regionale evenknie van het CIS de vraag wél stelt, is de waardering 1,5.

Enkele weken geleden al zou de regering een akkoord hebben bereikt met het koninklijk huis over het vertrek van Juan Carlos, meldde de Spaanse staatstelevisie TVE maandagavond. De onderhandelingen werden geleid door vicepremier Carmen Calvo. Waar die „onderhandelingen” precies over gingen en wat de tegenprestatie zou moeten zijn voor het vertrek van Juan Carlos, werd niet duidelijk. Premier Sanchez weigert de rol van zijn kabinet in deze kwestie op te helderen.

In 2018 begint het laatste hoofdstuk in een lange reeks schandalen rond de oud-vorst. Zijn ex-minnares Corinne Larsen onthult dat hij een enorm vermogen heeft in belastingparadijzen. Vrijwel tegelijk start het openbaar ministerie in Genève een onderzoek naar een verdachte overboeking van honderd miljoen dollar naar de Zwitserse bankrekening van Lucum, een Panamese stichting. Die staat op naam van Juan Carlos. Het geld is afkomstig uit Saudi-Arabië. Er zijn aanwijzingen dat het gaat om smeergeld voor de aanleg van de hogesnelheidslijn naar Mekka, een miljardenproject dat aan een Spaans consortium wordt toegewezen.

In maart van dit jaar onthult de Britse Telegraph dat de Panamese stichting Lucum nog een tweede begunstigde heeft: Felipe VI. Het blijkt dat de koning hier al ten minste een jaar van op de hoogte was, maar pas na de perspublicatie gaat Felipe over tot actie. Hij ontneemt zijn vader de uitkering uit de staatskas van 194.000 euro per jaar en verklaart dat hij afziet van de erfenis van Juan Carlos. In een poging de monarchie te redden, moet de oud-vorst nu het veld ruimen.