Na een weekend vol onderhandelingen, onenigheid en onbegrip, lijkt de uitputtende marathon in Brussel maandag richting een akkoord te gaan over het coronaherstelfonds van zo’n 750 miljard euro en de meerjarenbegroting van ongeveer 1100 miljard euro. De groep van Europese regeringsleiders moest maandag om 16.00 uur weer verschijnen voor een vervolg van de moeizame gesprekken, na zondag de nacht te hebben doorgehaald.

De geruchten zijn dat de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, dan een nieuw compromisvoorstel op tafel zal leggen. In dat voorstel zou worden afgerekend met het grootste struikelblok op dit moment: de verdeling van subsidies en leningen in het herstelfonds. Het originele plan bevatte 500 miljard euro aan subsidies en 250 miljard euro aan leningen, naar de wens van Duitsland, Frankrijk en de zuidelijke lidstaten. Maar de ”zuinige vier”, bestaande uit Denemarken, Nederland, Oostenrijk en Zweden, willen dat het fonds niet uit subsidies bestaat, alleen uit leningen. Daarnaast eisen zij dat het fonds kleiner wordt.

Naar verwachting stelt Michel voor dat het fonds wel uit 750 miljard euro blijft bestaan, maar dat de verdeling van subsidies en leningen wordt aangepast. De subsidies van 500 miljard euro zouden in het plan van de voorzitter dalen naar zo’n 390 miljard euro. Dat is echter minder dan wat de Franse president Emmanuel Macron eist. Hij wil een herstelfonds met minstens 400 miljard euro aan subsidies.

Kribbig

De discussies over de subsidies en leningen tussen Macron en de ”zuinige vier” leidden zaterdagnacht tot zoveel frustraties dat de Fransman, samen met de Duitse bondskanselier Angela Merkel, zelfs „kribbig” uit het overleg wegliep, stelde premier Mark Rutte. Macron zou bovendien hebben gedreigd de top te verlaten en het vliegtuig richting Parijs te nemen.

Voor de ”zuinige vier” is juist het akkoord gaan met subsidies in het herstelfonds al zo’n grote stap, dat het eisen van een maximum bedrag van 350 miljard euro in hun ogen redelijk is. Dit stelden de vier lidstaten, samen met nieuwe bondgenoot Finland, zondag dan ook voor aan de rest van de EU-leiders. Daarnaast zou het fonds moeten krimpen naar 700 miljard euro in totaal. Ook zouden de subsidies alleen kunnen worden ontvangen als de ontvangende EU-lidstaat voldoet aan strenge voorwaarden, waaronder economische hervormingen en eisen aan de rechtsstaat.

Deze wensen van de ”zuinige vier” werden vooral de aanvoerder van de groep, premier Rutte, niet in dank afgenomen. Zo vroeg de Hongaarse premier Viktor Orban zich af waarom Rutte hem en Hongarije haat. De Hongaar voelt zich behoorlijk aangevallen door de eisen rondom de rechtsstaat. Hij stelde dat de verplichtingen waar Hongarije aan moet voldoen niet duidelijk genoeg zijn. Dat herinnerde de premier aan „de communistische dictatuur.”

Ook de Italiaanse premier Giuseppe Conte stak zijn mening over Rutte niet onder stoelen of banken. De Italiaan zou tegen Rutte hebben gezegd dat hij „misschien een paar dagen een held” in Nederland zou zijn, maar daarna voor de ogen van alle Europese burgers „verantwoordelijk zou worden gehouden voor het blokkeren van een adequate en effectieve Europese reactie.”

De lang aanhoudende top is op maandag één van de langste in de Europese geschiedenis geworden. Het feit dat de leiders niet van tafel weglopen en blijven praten, toont de bereidwilligheid om ondanks de complexiteit tot een akkoord te komen. Rutte stelde dat hieruit „blijkt dat we optimistisch zijn.” Merkel sprak over „veel goede wil.”