De coronapandemie vormt wereldwijd een bedreiging voor de democratie, stelt een gezelschap van meer dan vijfhonderd wereldleiders, activisten, niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) en Nobelprijswinnaars in een open brief. Veel regeringen hebben als gevolg van de coronacrisis noodbevoegdheden gekregen, waardoor volgens de ondertekenaars mensenrechten in het gedrang komen. Ook is er volgens hen meer sprake van dat overheden hun burgers in de gaten houden in strijd met principes als de rechtsstaat en de scheiding der machten.

De brief, getiteld „Een roep om de democratie te verdedigen”, is een initiatief van het Internationaal Instituut voor Democratie en Electorale Assistentie (IDEA) in Stockholm en het Nationale Fonds voor de Democratie in Washington. Meer dan 70 prodemocratische instellingen, 13 Nobelprijswinnaars en 62 voormalige staats- of regeringshoofden hebben er hun handtekening onder gezet.

Onder de Nederlandse ondertekenaars zijn oud-premier Jan Peter Balkenende, oud-ministers Jeroen Dijsselbloem en Laurens Jan Brinkhorst, Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen, Europees Parlementslid Kati Piri en voormalig Europees Parlementslid Hans van Baalen.

Doel van de brief is om bewustzijn te creëren en burgers op de been te brengen om burgerrechten te beschermen, in het bijzonder die van minderheden en „kwetsbare groepen”, aldus IDEA. „De huidige pandemie vormt een enorme wereldwijde bedreiging voor de democratie”, staat in de brief. „Autoritaire leiders over de hele wereld zien de coronacrisis als een nieuw politiek strijdperk waarin zij de democratie als zwak kunnen afschilderen en de vooruitgang van de afgelopen decennia kunnen terugdraaien.” De brief noemt geen leiders bij naam en toenaam.

Volgens de ondertekenaars dreigt uitholling van de democratie ook voor sommige landen zonder autoritair regime. In de brief staat dat overheden in meerdere democratieën noodbevoegdheden hebben gekregen, zonder garanties dat die op een gegeven moment ook weer worden teruggedraaid.

„De pandemie en de wereldwijde beweging voor rassengelijkheid demonstreren dat democratie belangrijker dan ooit is”, aldus IDEA. „De democratie zorgt ervoor dat burgermaatschappijen worden gemobiliseerd, dat ongelijkheid wordt aangepakt, dat beleidsonderwerpen openlijk worden besproken, dat betrouwbare informatie vrijelijk kan worden verspreid, en dat regeringen door burgers verantwoordelijk gehouden kunnen worden.”