Al vaak is de uitleg van Matthew Henry (1662-1714) geraadpleegd en opnieuw uitgegeven, terwijl enkele jaren geleden een ingekorte versie is verschenen. In het Engels is er echter nog een soortgelijke verklaring van de Bijbel beschikbaar: die van Thomas Scott (1747-1821), een achttiende-eeuwse predikant in de Anglicaanse Kerk en medegrondlegger van de zendingsorganisatie Church Missionary Society.

Scott was een tijdgenoot van John Newton, de dichter van het wereldberoemde lied ”Amazing Grace”. Via het contact met Newton kwam Scott niet alleen tot bekering, maar ook tot de gereformeerde geloofsovertuiging en tot hetzelfde kerkelijke denken. Later werd hij diens opvolger in het Engelse stadje Olney.

Scotts Bijbelverklaring verscheen aan het einde van de achttiende eeuw in 174 wekelijkse afleveringen, die vervolgens in 1804 in zes delen gebundeld werden uitgegeven. Toch is Scotts verklaring niet bekend geworden in ons land en ook nooit in het Nederlands vertaald.

Hierin is echter verandering gekomen. Drs. Cor van der Meiden heeft een bijzondere prestatie geleverd door hier tien jaar intensief aan te werken. Terwijl in 2016 de deeluitgave van Genesis 37-50 (de Jozefsgeschiedenis) verscheen, is nu een complete uitgave beschikbaar die er mag zijn: twee dikke, prachtig uitgevoerde banden in cassette. Letterlijk en figuurlijk een prestatie van formaat!

De vraag komt op waarom het nodig is om naast het werk van Matthew Henry een andere Bijbelverklaring van Engelse origine uit te geven. Een belangrijke reden is de beknoptheid ervan. Terwijl het werk van Henry erg uitvoerig is en daarom niet voor niets een ingekorte versie heeft gekregen, is Scotts verklaring veel bondiger.

Grondig

Niemand moet nu denken dat Scotts aantekeningen bij de teksten per definitie erg kort zijn, want regelmatig moet je echt wel even de tijd nemen om de uitleg te verwerken. Beknoptheid betekent evenmin dat Scott minder grondig zou zijn. Hij maakt werk van de uitleg, terwijl hij vanuit de tekst een aantal geestelijke lessen voor het geloofsleven geeft.

Zijn bedoelde lezerspubliek was ongetwijfeld de gewone, geïnteresseerde Bijbellezer, zoals Scott in zijn inleiding op het werk aangeeft. Daarom heeft hij niet te geleerd willen schrijven, evenmin te uitgebreid, maar ook weer niet té beknopt om een duidelijke uitleg en toepassing te kunnen aanreiken.

Bij een dergelijk werk kun je verwachten dat niet elke uitleg de betekenis van een Bijbelwoord precies peilt. Bepaalde teksten en passages worden in meer eigentijdse verklaringen trefzekerder en sterker uitgelegd vanuit de grondwoorden of in de verbanden van hoofdstukken en hele Bijbelboeken. Niettemin valt op dat Scott grondig werk heeft gemaakt van de uitleg aan de hand van verschillende uitlegprincipes.

Vanuit een diepe eerbied voor de Schrift bepleit hij –goed reformatorisch– de letterlijke betekenis van de teksten, waarmee hij allerlei vormen van inlegkunde en vergeestelijking wil tegengaan. Reformatorische principes zijn eveneens de eenheid van de Schrift, de christologische toespitsing van het Oude Testament en de verklaring van moeilijkere teksten in het licht van meer duidelijke Schriftwoorden.

Een tweede verschil met de verklaring van Henry is dat Scott nadrukkelijk het onderscheid aangeeft tussen uitleg en toepassing. Terwijl Henry de toepassing door de uitleg heen laat lopen, plaatst Scott deze erna, wat het geheel overzichtelijker maakt. De waarde van deze verklaring is dus eveneens haar devotionele karakter, doordat ze behalve een zorgvuldige uitleg van de Bijbelwoorden ook een toespitsing ervan geeft op het hart en het leven van de lezers.

Stichtelijk

In de goede zin van het woord is deze verklaring stichtelijk: ze wil de uitleg van de tekst verbinden met het geestelijke verstaan van de boodschap. De toepassingen hebben betrekking op zowel het begin als de groei van de persoonlijke relatie met de Heere, op de verhouding met de naaste, op de kerk en op Gods regering over de geschiedenis en de koninkrijken. Dat de Bijbeltekst in de Statenvertaling is afgedrukt, kan een belemmering vormen voor lezers die bijvoorbeeld de Herziene Statenvertaling gebruiken. Maar ook dan kunnen Scotts verklarende aantekeningen een goede dienst bewijzen bij het lezen van het Woord.

Zorgvuldigheid

De Nederlandse vertaling komt zorgvuldig over. Terwijl je merkt dat het Engels nauwkeurig is gevolgd, gaat dit niet ten koste van de leesbaarheid. Een groot compliment voor het jarenlange werk van de vertaler is dan ook zeker op zijn plaats. Het nogal kleine letterformaat van de aantekeningen zal wel een extra inspanning vragen van een deel van de oudere lezersgroep met minder goede ogen, maar deze inzet is zeker de moeite waard.

Verder vind ik het minder mooi dat het eerste deel van de verklaring niet alleen midden in een Bijbelboek is afgebroken, maar ook nog eens midden in een hoofdstuk. Het deel houdt vrij abrupt op bij Jesaja 48:11a, terwijl ook de verklaring van dit vers ineens stopt.

De Bijbelverklaring van Thomas Scott is goed te gebruiken bij het lezen en overdenken van de Schriften. Het is studiemateriaal en voedsel voor het hart tegelijk. We kunnen het zonder meer indrukwekkend noemen dat iemand in staat is geweest om de totale Bijbel op deze verstaanbare manier uit te leggen.

Boekgegevens

Bijbelverklaring, Thomas Scott; uitg. Royal Jongbloed; 4796 blz.; € 275,00