Premier Rutte zegt dat het virus is ingedamd door de intelligente lockdown. Daar is echter geen enkel bewijs voor. Met weinig kennis van het virus is een scala aan heel strikte maatregelen genomen, gebaseerd op inschattingen en op (overdreven) voorzichtigheid. Dat leverde schade op voor economie, volksgezondheid en welzijn. We weten niet of curves van ziekenhuisopnames, ic-bezetting en overlijdens hetzelfde waren geweest met minder (of andere) maatregelen. Modellenman Wallinga van het RIVM geeft aan dat we niet weten welke maatregelen welk effect sorteren. Het is tijd dat we ons niet langer door angst, maar door nuchterheid en het gezonde verstand laten leiden. Langzamerhand wordt er meer duidelijk – al ontbreekt nog veel wetenschappelijk bewijs.

Nu er meer getest gaat worden, lijkt het logisch om slechts enkele beperkingen over te houden en mensen meer verantwoordelijkheid te geven. Binnen blijven, testen bij klachten, contactonderzoek en kwetsbaren beschermen, zijn het voornaamste.

Binnen en buiten

Wat ik als nuchtere wetenschapper al dacht, werd vorige week vrijdag nieuws: verspreiding vindt vooral binnen plaats. Het is logisch dat volgepakte, bedompte (vochtige) ruimtes ideale plekken zijn voor het virus: de concentratie van virusdeeltjes kan gemakkelijk toenemen en ze blijven lang in de lucht. Volle cafés zijn dus niet handig en evenementen met hossende mensenmassa’s kunnen voorlopig beter niet plaatsvinden. In klaslokalen en winkels is goede ventilatie (niet rondpompen, maar wegzuigen of ramen openzetten) nuttig. Afstand houden in winkels kan redelijk. Waarschijnlijk zorgt (verstandig) winkelen voor weinig verspreiding.

Het is niet zo nodig om buiten streng te zijn. Wie de betrekkelijk lege stranden ziet, snapt niet waarom er ”gehandhaafd” moet worden: frustratie bij jongeren en bij handhavers kan worden vermeden. Leid het parkeren in goede banen en laat mensen lekker uitwaaien op het strand en wandelen in de bossen en de parken. Schaf buiten de boetes af en geef iedereen verantwoordelijkheid. Laat mensen vooral weer naar hun zomerhuisje gaan en gaan kamperen. Toiletgebouwen kunnen per 1 juni best opengaan (handen wassen voor je naar binnen gaat).

Geef kerken ook de ruimte om samen te komen naar rato van de beschikbare ruimte. Zingen heeft waarschijnlijk een minder nadelig effect dan men vreest. Kerken zijn veelal niet de grote verspreiders geweest. Maar bij klachten…

Familiecontact

Afstand houden kan het nieuwe virus worden. Uit een onderzoek door de TU Delft onder 30.000 Nederlanders blijkt dat bijna de helft vindt dat er geen anderhalve meter nodig is bij directe familie – denk aan ouders en kleinkinderen. Het is mij niet duidelijk waarom dit familiecontact niet vrijgegeven wordt – deze maatregel zou volgens de modellen maar tot 6 procent extra druk op de zorg leiden! Als we weer een kring van mensen om ons heen hebben die we kunnen aanraken, blijven we gezonder van hart. Bij klachten handel je natuurlijk anders.

We moeten weer meer durven, wat iets anders is dan roekeloos worden. Ziektes blijven onder ons. En wie zegt dat er binnen een paar jaar niet een nieuw virus rondwaart? Dat hoort zeker tot de mogelijkheden. Een lockdown is niet elke paar jaar mogelijk.

Leefwijze bijstellen

Wel kunnen we ons afvragen of we onze leefwijze niet op een aantal punten moeten bijstellen. Dan gaat het niet om de anderhalve meter – dat moet niet het nieuwe normaal worden – maar om de zucht naar vertier met festivals, carnaval, uitgaan, wintersport. Laat we ook een rem zetten op verre reizen want zo verspreiden we allerlei ziektes over de wereld. Minder vliegen en meer fietsen is beter voor milieu en gezondheid.

Het nieuwe normaal kan er heel anders uitzien dan Rutte ons voorhoudt. In plaats van vertier en verre reizen zoeken we de nabijheid van mensen in familiekring of kleine groepen op – zorg dat mensen niet te veel alleen zijn. Ga als het even kan naar buiten maar zoek geen mensenmassa’s op. Voor een christen moet dit niet zo moeilijk zijn: leven zonder angst en nabij familie, vrienden en medechristenen.

De auteur is bioloog.