Het CPB is daarmee positiever dan in januari, toen op basis van de hoofdlijnen van het SER-advies nog werd uitgegaan van een maximale stíjging van de uitkeringskosten met 1,4 miljard euro. Toch signaleren de rekenmeesters „twee belangrijke onzekerheden.” Ze vragen zich af of het nieuwe arbeidsongeschiktheidscriterium wel tot minder instroom leidt en betwijfelen of de strengere keuringspraktijk op de lange termijn stand zal houden.

Onderzoekers van het onderzoeksinstituut Nyfer (Universiteit Nijenrode in Breukelen) zijn veel optimistischer. Ze verwachten dat de SER-plannen de samenleving op termijn 8 miljard euro kunnen opleveren, bij een toename van het aantal arbeidsjaren met 250.000. Wijffels: „De uiteenlopende ramingen hangen samen met het hanteren van verschillende uitgangspunten en rekenmodellen, maar ook met de inschatting van de gedragsreacties naar aanleiding van de voorstellen.”

Uitgangspunt van het SER-advies, waarvan de hoofdlijnen in januari naar buiten kwamen, is dat werkgevers en werknemers veel meer moeten doen aan ziektepreventie en begeleiding van zieke medewerkers met als doel de instroom in de WAO, waar nu bijna een miljoen mensen in zitten, terug te dringen van circa 100.000 naar 25.000 nieuwe uitkeringen per jaar. Hiermee zou het aantal uitkeringen in een „structurele situatie” tot ongeveer 500.000 WAO’ers worden teruggebracht.

Wijffels sprak dinsdag van een „heldere en scherpe verantwoordelijkheidsverdeling.” In de nieuwe opzet van de WAO neemt de overheid de echte, duurzaam arbeidsongeschikten voor haar rekening, het bedrijfsleven zorgt voor de werkenden, inclusief degenen met een arbeidsbeperking.

De SER, waarin werkgevers en werknemersorganisaties en onafhankelijke kroonleden zitting hebben, is echter niet tot een unaniem advies gekomen. Voormalig staatssecretaris van Sociale Zaken Linschoten (VVD) en zeer waarschijnlijk ook zijn collega-kroonleden van de Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau zullen het akkoord, dat vrijdag door de voltallige SER zal worden bekrachtigd, niet volledig onderschrijven.

Ze zijn het niet met het plan eens de uitkering voor volledig arbeidsongeschikten te verhogen van 70 naar 75 procent en de boetes voor werkgevers die veel werknemers in de WAO zien belanden, te verhogen. Of het SER-advies, dat is opgesteld in opdracht van het kabinet, politiek haalbaar is, is gelet op de verdeeldheid zeer de vraag.

PvdA en CDA omarmen de hoofdlijnen van het plan. D66 is eveneens verheugd dat er een advies is, maar betwijfelt of de instroom in de WAO zal afnemen. Maar voor de VVD zijn de plannen onacceptabel. „Hier zetten wij nooit een handtekening onder”, zei het liberale kamerlid Wilders, erkend criticus van het SER-advies.

PvdA en D66 dringen er bij het kabinet op aan snel met een standpunt te komen. Premier Kok heeft al aangekondigd dat het kabinet, dat zelf al enige tijd werkt aan een WAO-voorstel, half april met een reactie komt. Die zal naar verwachting niet veel meer behelzen dan enkele hoofdlijnen. De formatie van een nieuw kabinet leent zich voor het maken van gedetailleerdere afspraken.