Scholen willen, nu ze weer open zijn of gaan, vooral de ouderbetrokkenheid vasthouden, zo blijkt uit een enquête van ROV, RMU, VGS, VBSO en KLS over het afstandsonderwijs (RD 28-4). In hun artikel hierover pleiten deze organisaties voor ouderbetrokkenheid 4.0: ouders actief inschakelen bij het leerproces van hun kinderen. Het is echter niet duidelijk wat de ondervraagde scholen onder ouderbetrokkenheid verstaan, wat zij fijn vonden en wat ze willen vasthouden.

Lees ook

Houd ouderbetrokkenheid vast als school weer begint

Een peiling van Verus (vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs) laat zien dat ouders en school elkaar extra zijn gaan waarderen; ze voelen zich meer partners. Dat betekent echter nog niet, zo weten wij uit de praktijk en onderzoek, dat scholen actief bij ouders informeren hoe het thuisonderwijs gaat. Wij gaan daarom nader in op de betekenis van ouderbetrokkenheid en benoemen waarom en hoe die kan worden doorontwikkeld.

Van goed onderwijs is ouderbetrokkenheid een zeer belangrijke pijler. Verschillende onderzoeken tonen aan dat kinderen hun talenten meer ontplooien, hun welbevinden toeneemt en zij betere resultaten halen op school, wanneer hun ouders en leraren meer samenwerken.

Ouderbetrokkenheid omvat echter meer dan ouders informeren of hen betrekken bij schoolactiviteiten (ouderparticipatie). Ze gaat verder dan ouders die leerkrachten complimenteren. Bij effectieve ouderbetrokkenheid worden ouders actief betrokken bij het onderwijsleerproces. Precies dát is geen dagelijkse praktijk maar zou, nu we van afstandsonderwijs deels weer naar ‘gewoon’ onderwijs gaan, wel heel goed zijn!

Ouders en leraren moeten hiervoor dan wel openstaan. Uit algemeen onderzoek is gebleken dat ouders in de gereformeerde gezindte de scholen vooral als deskundig zien en op afstand blijven. Daardoor zoeken ze over het algemeen niet zelf actief de samenwerking. Dat scholen blijkens de ROV-enquête de ouderbetrokkenheid willen vasthouden, is in dit licht dus positief.

Professional

Wat wordt echter in de ROV-enquête onder ouderbetrokkenheid verstaan? Hoewel de opstellers pleiten voor „ouderbetrokkenheid 4.0”, vragen wij ons af of de respondenten die vorm wel voor ogen hadden. Ouderbetrokkenheid omvat als ”containerbegrip” immers verschillende aspecten.

Vooral de waardering van ouders voor school is toegenomen (zie recente ledenpeiling Verus). Tegelijkertijd merken we in de praktijk dat scholen nog weinig bezig zijn om ouders daadwerkelijk te betrekken bij het onderwijsleerproces, bijvoorbeeld door middel van een online oudergesprek. Het is een interessante vraag waarom dit niet of nauwelijks gebeurt. Voor samenwerking is het van belang ouders het gevoel te geven dat ze ertoe doen.

Het effect van ouderbetrokkenheid loopt via de ”self-efficacy” (vertrouwen in eigen kunnen) van ouders, waar de leerkracht op insteekt. Wees positief, benoem wat goed gaat en geef vertrouwen. Anderzijds geldt steeds meer dat niet alleen de leerkracht maar ook de ouder professional is. Uiteraard hebben leerkrachten specifieke bekwaamheden, maar ouders kennen hun kind vaak het beste. Juist die kennis kan helpen om je onderwijs beter af te stemmen op de behoeften van leerlingen. Blijkbaar wringt hier iets, omdat hierdoor bij leerkrachten een gevoel van onbekwaamheid kan ontstaan. Dit vraagt immers om een kwetsbare opstelling en misschien moeten ze hun manier van werken wel aanpassen.

Het is nodig om door vervolgonderzoek hierop meer zicht te krijgen. Relevante vragen zijn dan: Wat verstaan ouders en scholen onder ouderbetrokkenheid? Wat willen ze wel vasthouden en wat niet? Pas als dat helder is, kunnen scholen concreet vaststellen wat de blijvende oogst is van het afstandsonderwijs tijdens de coronaperiode.

Driehoeksgesprek

„Het zal tijd kosten om deze ingrijpende periode met de kinderen te verwerken en weer in het normale ritme te komen. Leerkrachten doen er goed aan die tijd te nemen, vooral om met de kinderen in te steken op het sociale en emotionele aspect.” Dit citaat uit genoemd artikel over ouderbetrokkenheid onderstrepen wij geheel. Tijdens de coronaperiode kwam en komt er ook op kinderen veel af. Aandacht hiervoor, nu de schooldeuren weer open zijn of gaan, is van belang. Hoe kan dit gestalte krijgen?

Als het gaat om ouderbetrokkenheid onderstrepen we het belang van communicatie tussen school en ouder over hoe het met het kind gaat. Betrek het kind hierbij. Zo ontstaat een driehoeksgesprek over hoe de afgelopen periode is ervaren. Helaas kan dat nu nog alleen online.

Dit gesprek kan gaan over de belevenissen van de leerling, mooie en moeilijke momenten, zijn welbevinden, zijn betrokkenheid bij de lesstof, zijn resultaten en de manier waarop hij tijdens de lockdown heeft geleerd. Na zo’n gesprek heeft de leerkracht een schat aan informatie over de ontwikkeling van de leerling, waarbij hij kan aansluiten. Bovendien voelt het kind zich zo ook meer betrokken bij het onderwijs, doordat hij/zij meer eigenaar wordt van het leerproces. We weten uit onderzoek dat dit motiverend werkt en de resultaten kan beïnvloeden.

Ook aandacht voor groepsvorming is nodig, omdat de kinderen ‘opnieuw’ in de klas komen.

Bijbels perspectief

Bij het doorontwikkelen van effectieve ouderbetrokkenheid hoort ten slotte ook dat leerkrachten en ouders vanuit Bijbels perspectief reflecteren op de afgelopen periode. Ouders hierbij betrekken, is geen vanzelfsprekendheid, weten we uit eigen onderzoek naar godsdienstige opvoeding, maar juist nu wel heel relevant. De school kan aan ouders vragen hoe zij, vanuit christelijk perspectief, de coronacrisis zien en hoe zij daarover hebben gesproken met hun kind(eren).

Er liggen kortom veel kansen om ouderbetrokkenheid verder vorm te geven en de informatie van ouders en leerlingen te benutten bij het inrichten van het onderwijs.

De auteurs zijn werkzaam bij Driestar educatief. Drs. Albert de Vries is GZ-psycholoog en onderzoeker ouderbetrokkenheid, Mirelle de Lange (MSc) is onderwijsadviseur ouderbetrokkenheid en dr. Neely Anne de Ronde-Davidse is lector inclusieve klassen.