”Boven het maaiveld”
Auteur: Jan Nagel
Uitgeverij: Aspekt
Soesterberg, 2001
ISBN 90 5911 015 3
Pagina’s: 288
Prijs: € 18,15 (ƒ 39,95).Wie is Jan Nagel? Op die vraag wilde boekenwurm Martin Ros van Uitgeverij Aspekt te Soesterberg een antwoord hebben. En wat is er dan eenvoudiger dan de betrokkene zelf te vragen zijn memoires te schrijven? In de herfstvakantie werden ze gepresenteerd.

In Hilversum is Nagel bekend als de bonte hond, zowel in de gemeentepolitiek als in de omroepwereld. Sinds enkele jaren is hij wethouder in de Gooise stad namens Leefbaar Hilversum. Met Jan als lijsttrekker haalde de partij in 1998 maar liefst 35 procent van de stemmen binnen. In omroepland is Nagel bekend als Vara-programmamaker. Hij heeft programma’s als In de Rooie Haan, Haagse Bluf en Het Zwarte Schaap bedacht en mede vormgegeven.

Op dit moment is hij landelijk voorzitter van Leefbaar Nederland en wil hij na Hilversum de Tweede Kamer veroveren. Hij gaat uit van twaalf zetels, bij minder dan tien treedt hij af als voorzitter.

Voordat Nagel zich ging inzetten voor Leefbaar Hilversum en Leefbaar Nederland, was hij actief in de Partij van de Arbeid. In de jaren zestig kwam hij als jongste bestuurslid in het partijbestuur. De oude Drees zat er toen nog in. Nagel verdween tegen zijn zin na een ruzie, maar later koos het congres hem opnieuw. Hij zat zelfs nog een periode in de Eerste Kamer. Over die periode en over zijn werk bij de Vara en over zijn betrokkenheid bij de nieuwe partijen gaat het boek ”Boven het maaiveld” vooral.

Onthullingen
Nagel zou Nagel niet zijn als hij met zijn perfecte gevoel voor publiciteit er niet een aantal onthullingen in zou doen. Het verhaal over de vermeende coup van de Rotterdamse oud-burgemeester Van der Louw (een vriend van Nagel) met enkele anderen tegen PvdA-leider Kok in het begin van de jaren negentig (na de WAO-affaire), blijkt niet meer dan gebakken lucht te zijn. Verder is erin te lezen hoe miljoenen guldens op illegale wijze naar Portugal zijn geloodst om de socialistenleider Mario Soares te ondersteunen.

”Boven het maaiveld” is vooral een boek geworden waarin de persoon Jan Nagel met zijn escapades in het centrum staan. Die zijn niet altijd even verheffend. Diepzinnige bespiegelingen over de zin en de betekenis van het leven zal de lezer tevergeefs zoeken. Het boek heeft meer weg van uitgewerkte notulen van Jan Nagels bestaan sinds zijn twintigste. ”Boven het maaiveld” zou ook ”Ik, Jan Nagel” kunnen heten, naar analogie van ”Ik, Jan Cremer”.

De persconferentie waarop het boek werd gepresenteerd ontwikkelde langzaam maar zeker naar een persconferentie van Leefbaar Nederland. Nagel maakte er bekend dat het partijbestuur de publicist Pim Fortuyn bij de leden aanbeveelt als lijsttrekker. Op de laatste foto in het boek drukken de heren elkaar al lachend de hand.

Vernieuwing
Om Leefbaar Hilversum of Leefbaar Nederland beter te leren kennen, is het boek niet geschikt. Er is binnen die partijen blijkbaar nauwelijks nagedacht over de taak en de positie van de overheid en over de verantwoordelijkheid van burgers. Nagel komt niet veel verder dan aan te geven dat de krijgsmacht met zijn vele generaals en kolonels langzamerhand een waterhoofd heeft gekregen.

Wat Nagel wel doet is altijd kiezen voor de vernieuwing. In de PvdA stond hij aan de wieg van Nieuw Links. Ook bij de Vara was hij graag grensverleggend bezig. En met ’zijn’ leefbaarheidspartijen doet hij niets anders. Deze opstelling heeft iets weg van de jaren zeventig, uit de tijd van de polarisatie. Maar deze instelling is wel gedoemd tot mislukken, want ze heeft onvoldoende body om er een samenleving mee te bouwen.

Ook de waardering van het publiek voor Nagel heeft iets weg van die roemruchte politieke periode na de culturele revolutie: je mocht iemand wel, of je mocht iemand niet. Oud-PvdA-leider Den Uyl was zo iemand die tweeërlei reactie opriep. Op dit punt treedt Nagel in zijn voetspoor. Ook Fortuyn past in dat rijtje.

De bestaande politieke partijen dachten dat de tijd van polarisatie voorbij was, maar de verkiezingsuitslag in Hilversum in 1998 doet vermoeden dat de kiezers toch de politieke tegenstellingen graag willen oppoetsen. Nagel is ervan overtuigd dat dit verschijnsel zich zal voordoen in mei 2002 bij de landelijke verkiezingen. „We spreken elkaar op de verkiezingsavond”, zo luidt een van de laatste zinnen uit het boek.

Peilingen
Inderdaad, maar zoals het er nu naar uitziet in de peilingen krijgt Nagel na 15 mei volgend jaar vooral gelegenheid om nog een boek te schrijven, want de peilingen stagneren bij twee à drie zetels. Hopelijk zal zijn volgende boek, dat zou kunnen handelen over de mislukte campagne, wat meer diepgang hebben dan ”Boven het maaiveld”.