”Ontketende liefde. Een evangelische theologie voor de 21e eeuw”
Auteur: C. H. Pinnock en R.C. Brow
Uitgeverij: Ekklesia, Gorinchem, 2001
ISBN 90 75569 22 X
Pagina’s: 215
Prijs: € 14,90. Met ”Ontketende liefde” hebben C. H. Pinnock en R. C. Brow samen een evangelische theologie voor de 21e eeuw geschreven. Een baanbrekend boek, maar met een zwak schriftuurlijk gehalte.

De opzet van ”Ontketende liefde” is groots. De auteurs willen het geheel van de theologie opnieuw doordenken vanuit de liefde van God. Dit is een sympathieke poging. Immers, God is liefde. Er is geen geloof zonder liefde. Geloof zonder liefde is de naam van geloof niet waard. De liefde is het kenmerk van de vrucht van de Geest. Het is de geheime kracht die christenen geduldig maakt in het lijden, die vergevingsgezind is tot zeventig maal zevenmaal toe, die gebed geeft voor tegenstanders. Eenmaal zal alle gebrokenheid wijken en de volheid van Gods liefde schitteren.

Het thema van dit boek mag met recht katholiek van aard worden genoemd. In het denken van Augustinus neemt de liefde een grote plaats in. Ook in Edwards’ theologie is de liefde niet alleen beslissend voor de godsleer, maar ook voor de heilsorde en de hemelse heerlijkheid. Er valt dan ook nog heel wat te leren over de liefde van God. De gereformeerde theologie is op dit punt niet uitgedacht. Het verschil met bovengenoemde christenen is dat het onderhavige boek zich kenmerkt door een antithetische houding. Het wil namelijk afrekenen met theologie in het Westen, zowel in de gereformeerde stroming als in het denken van de Rooms-Katholieke Kerk. Dit betreft dan vooral de centrale overtuiging in ons denken dat God vooral als Rechter wordt gezien. God is volgens dit nieuwe boek niet in de eerste plaats een Rechter, maar Hij is een Vader Die op zoek is naar van Hem vervreemde kinderen. De gelijkenis van de verloren zoon lijkt daarbij het centrale uitgangspunt te zijn. De Vader bekommert Zich niet om Zijn eer, maar is vol zorg over de rebellerende zoon.

Oppervlakkig
Dit radicale uitgangspunt heeft vérgaande consequenties. De rechtvaardiging van de goddeloze kan niet het centrale geloofsthema zijn. We krijgen de indruk dat het zelfs helemaal geen plaats kan hebben. De verhouding met God is niet juridisch van aard. Het kan niet gaan om toerekening van Christus gerechtigheid.

Het voorgaande werkt ook door in de belijdenis van Christus. Zijn dood is zeker niet als verzoening en plaatsvervanging te duiden. Wat Zijn dood nu precies inhoudt, wordt niet helemaal duidelijk. In ieder geval dient niet het kruis van Christus centraal te staan in de christelijke theologie en beleving, maar de opstanding.

De schrijvers beseffen goed dat dit ook voor de godsleer gevolgen heeft. De soevereiniteit van God past evenmin in het model van de creatieve liefde van God. De leer van Gods verkiezing en verwerping moet het derhalve ontgelden. Het heil ligt in handen van de mens. Ook de exclusiviteit van Christus komt onder druk te staan: „Geloof kan zich zelfs voordoen binnen de context van een andere godsdienst, want de kwestie is niet hoe ver men van God vandaan is, maar in welke richting men op weg is.”

Bij het lezen van dit boek heb ik mij erover verbaasd welke karikaturen van de gesmade Westerse theologie zijn getekend. Misschien was dat ook wel de enige manier om dit nieuwe theologische model op tafel te leggen. Want er wordt ook geen enkele poging gedaan om te begrijpen hoe de leer van verzoening door voldoening in de geschiedenis is gegroeid. De gegevens van de Schrift waarop deze overtuiging teruggaat, worden eenvoudig niet verwerkt. Tevergeefs zoekt men naar een grondige bestudering van de brief aan de Romeinen of de offers in het Oude Testament. Met een grote boog wandelen deze theologen om Jesaja 53 heen. Dat maakt het boek oppervlakkig en simplistisch.

Gehoorzaamheid
Het gevolg van het voorgaande is ook dat het boek een zwak schriftuurlijk gehalte heeft. Er komen nogal eens uitspraken in voor die erop wijzen dat wij bepaalde dingen niet kunnen begrijpen. Derhalve worden deze inzichten dan verworpen.

Het is de vraag of dat de juiste weg is. Gehoorzaamheid aan het Woord betekent de kruisiging van ons verstand en de onvoorwaardelijke overgave aan God.

Juridisch denken en denken vanuit de liefde van God worden tegenover elkaar geplaatst. Het diepe en grondige van de gereformeerde theologie is dat ze niet selectief met bijbelse noties omgaat, maar het ”Tota Scriptura” recht wil doen. Dat betekent dat de liefde van God als de wortel van alle heil geenszins wordt ontkend. Tegelijk betekent het dat Gods rechtvaardigheid en Zijn wet niet door Zijn liefde worden weggespoeld. Achter het plaatsvervangende offer van Christus staat het eeuwige Vaderhart van God. Dat geeft spanning in de theologie alsmede in het geestelijke leven. Het ontkennen van deze spanning leidt onvermijdelijk tot andere spanningen. De theologisch-geestelijke spanning is veruit te verkiezen boven deze alternatieve spanning. Intussen wekt het geloof in Christus’ offer verwondering over Gods liefde: wij hebben Hem lief, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad.