Dat liet premier Mark Rutte donderdag weten na de vierde videotop van de regeringsleiders van de 27 EU-landen over de pandemie. Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders, voorziet een „ongekende investering.” Het „urgente” fonds moet volgens hem „voldoende” gevuld zijn.

Ongeveer 2 procent van het Europese inkomen zal vereist zijn in de komende twee tot drie jaar, zei Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Zij noemde een bedrag van een biljoen (1000 miljard) euro. Eerst gaat de Commissie de impact van de crisis op de economie van de lidstaten grondig in kaart brengen, evenals de schade in sectoren.

Het komt erop neer dat de EU-meerjarenbegroting (MFK) een hoger plafond krijgt, waardoor de Commissie met garanties van de lidstaten veel geld kan lenen en kredieten tegen gunstige voorwaarden kan verstrekken aan lidstaten die het nodig hebben. Von der Leyen denkt dat een deel ook een gift kan zijn, mede omdat sommige landen zwaarder zijn getroffen dan andere. Maar Michel zei dat lidstaten daar verschillend over denken. Bijvoorbeeld Nederland is daartegen.

Von der Leyen verwacht in de tweede helft van mei een voorstel met „innovatieve financiële instrumenten” klaar te hebben. Michel zei dat een akkoord over de volgende begroting en het herstelfonds moeilijk zal worden, maar dat er sterke politieke wil is bij de leiders om samen te werken.

Voorzitter Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank (ECB) waarschuwde de EU-leiders donderdag overigens dat ze te weinig en te laat in actie dreigen te komen terwijl het bruto nationaal product in de eurozone als gevolg van de pandemie tot 15 procent kan terugvallen.

Premier Rutte zei na afloop dat hij „gewoon eerst wil weten wat er nodig is en of er behoefte aan is. Het heeft weinig zin om over getallen te spreken als je dat niet weet.” Von der Leyen gaat nu aan de slag „om er chocola van te maken”, aldus Rutte. „Ik ben blij dat er een analyse komt.”

Volgens Rutte is er ook tijd om na te denken omdat de landen zelf, de ECB en de EU al miljarden op tafel hebben gelegd „zodat er nu niet acuut een financieel probleem is.” En er zijn ook geen grote problemen op de financiële markten. „We moeten ons ook realiseren dat zolang er geen vaccin is het virus weer de kop kan opsteken. Hoe reageert de economie daar dan op?”

Premier Rutte noemde het „verstandig” om gefaseerd te werk te gaan. „Ik zou zeggen, als een drietrapsraket.” Eerst kwam de ECB met een steunprogramma ter waarde van 750 miljard euro en nu keurden de leiders het akkoord van de Eurogroep goed om via het noodfonds ESM, de Europese Investeringsbank en een programma voor werktijdverkorting en de volksgezondheid 540 miljard euro aan kredieten per 1 juni vrij te maken.

De derde fase is de EU-meerjarenbegroting (MFK) voor 2021 tot en met 2027 gekoppeld aan een herstelfonds vanaf 1 januari. Daarbij moet volgens de premier „hoe dan ook worden voorkomen dat leningen op een creatieve manier toch giften worden.”

De bijeenkomst van de regeringsleiders verliep ondanks de meningsverschillen tussen vooral noordelijke en zuidelijke staten over de herstelstrategie volgens Rutte in een „goede sfeer.” Hij erkende dat een fysieke bijeenkomst beter is om met elkaar zaken op te lossen, maar onthulde ook dat „we een hapje Indonesisch hebben gegeten tijdens de vergadering.”