Afgelopen weken sneuvelden er al talloze records. Hollandse windmolens draaien op volle kracht en zonnepanelen maken overuren. Maandag leverde een nationaal record op aan ‘geoogste’ zonne-energie: 43.000 MWh. Goed voor naar schatting 15 procent van het totale Nederlandse elektriciteitsverbruik die dag. In totaal kwam die dag bijna 50 procent uit hernieuwbare bronnen. Het aandeel gas en kolen was nog maar een kwart, zo rekende energie-expert Martien Visser voor op Twitter. Om daaraan toe te voegen: „Het laagste punt ooit in de Nederlandse elektriciteitsmix.”

Een ander record: dinsdag tikte het totale vermogen aan wind- en zonne-energie bijna de 10 GW aan, blijkt uit actuele data van energieopwek.nl. Voor wie het bij zo’n getal wat duizelt: daarmee kun je 10 miljoen huishoudens –meer dan er in Nederland zijn– van stroom voorzien.

Tot slot sneuvelden nog records van elektriciteitsprijzen. Niet eerder was elektriciteit zo goedkoop: op Tweede Paasdag zelfs gemiddeld negatief.

Een negatieve prijs voor stroom betekent dat een exploitant van een windmolenpark of een elektriciteitscentrale geld moet bijleggen voor iedere megawattuur die hij aan het net levert. In België besloten producenten daarom al tijdelijk windparken op zee uit te zetten. De consument merkt voorlopig niets van de lage prijzen. Alleen op de groothandelsmarkt is geld toe te krijgen.

Blij

De recordhoeveelheid opgewekte duurzame energie maakt prof. dr. Sjef Cobben blij. „We moeten namelijk af van het verstoken van fossiele brandstoffen”, zegt de deeltijdhoogleraar kwaliteit van de elektriciteitsvoorziening aan de TU Eindhoven.

Toch ziet Cobben ook schaduwkanten, zeker nu de recordhoge opwek samenvalt met een lagere vraag naar stroom door de coronacrisis. De balans in het elektriciteitsnet staat onder druk, aldus de hoogleraar. „Als er wel veel aanbod is, maar weinig belasting, dan heb je een probleem.”

Een oplossing van het balansprobleem ligt volgens hem in het prijsmechanisme. Cobben beziet de negatieve prijzen dan ook als positief. „Grote bedrijven gaan inspelen op de prijs van stroom en dat gebeurt ook al. Als je bedrijfsproces daarvoor geschikt is, kun je opschalen en meer elektriciteit afnemen op momenten dat stroom goedkoop is.”

Dynamische tarieven

Behalve bedrijven kunnen ook consumenten in de toekomst inspelen op de met dynamische tarieven. Zo lanceert netbeheerder Tennet komend weekend energieplatform Equigy waar particulieren actief kunnen worden op de elektriciteitsmarkt. Dat betekent een nieuwe trend in de markt. Cobben: „Het is niet meer aanbod volgt vraag, maar vraag volgt aanbod. Als consument zet je dan de wasmachine aan als stroom haast gratis is. Ook laad je op zo’n moment de elektrische auto op. Niet dat je elk uur gaat checken hoe duur de elektriciteit precies is, maar zoiets kan volautomatisch op een slimme manier.”

De verduurzaming van de energievoorziening stelt netbeheerders voor uitdagingen. Zo moeten ze de capaciteit van stroomnetwerken vergroten om de pieken duurzame energie op te vangen. „Dat is een hele opgave, want er moeten voldoende deskundig personeel zijn om dit te realiseren.”