Wat is de directe aanleiding?

President Trump wil snel de economie herstarten. Hij heeft recent zeventien Great American Economic Revival Industry Groups ingesteld die hem moeten helpen bij het herstel van de economie. Meer dan eens heeft de president gezegd dat de economie begin mei weer op gang kan komen. Een groep gouverneurs heeft daar bedenkingen bij omdat het gevaar van de coronaepidemie nog niet is geweken.

Wat is het twistpunt?

Trump zei deze week te verwachten dat de gouverneurs de richtlijnen van de federale regering over de herstart zullen opvolgen. Als ze dat niet doen, overweegt hij hen te overrulen. Toen hem werd gevraagd of hij die macht heeft, zei hij: „Degene die de president van de Verenigde Staten is, heeft volledig die autoriteit en zo hoort het ook.”

Hoe hebben de gouverneurs daarop gereageerd?

Met name de gouverneurs van staten aan de oost- en westkust hebben laten weten zelfstandig beslissingen te nemen over de herstart van de economie. Tot nu toe zijn vooral die staten getroffen door de coronauitbraak. Gouverneur Andrew Cuomo van New York zei: „We hebben geen koning in dit land. We wilden geen koning. We hebben een grondwet en we kiezen een president. De staten, de kolonies, vormden destijds de federale overheid en niet andersom.”

Trump zegt dat de tegenspraak komt van de Democraten.

Dat klopt niet. Ook de gouverneurs van Massachusetts en van Ohio, beiden Republikeinen, vinden dat zij voor hun eigen staat de beslissing moeten nemen en niet de president.

Is de wet dan niet duidelijk?

Vanaf het begin van de VS bestaat er een zekere spanning tussen de macht van de federale overheid in Washington en die van de gouverneurs van de staten. Dat lijkt een bewuste keus te zijn geweest van de Founding Fathers. Wel wilden zij zoveel mogelijk macht decentraliseren. In het Tiende Amendement op de grondwet staat dat alle bevoegdheden die niet expliciet aan de federale overheid zijn toegekend, bij de afzonderlijke staten liggen.

Is de huidige tegenstelling nieuw?

Ook in het verleden waren er discussies, vooral in crisissituaties. Twee voorbeelden: president Franklin D. Roosevelt botste in de jaren dertig met de gouverneurs toen hij zijn economisch plan, de New Deal, invoerde om de crisis te bestrijden. En president Eisenhower stuurde in september 1957 federale troepen naar de plaats Little Rock omdat de gouverneur van de staat Arkansas de afschaffing van de rassenscheiding in het onderwijs blokkeerde.

Is er op dit punt verschil tussen Democraten en Republikeinen?

De Republikeinen, de partij van Trump, hebben vanouds een diep wantrouwen jegens de federale overheid in Washington. Zij willen dus vooral de autoriteit leggen bij de regeringen van de afzonderlijke staten. De Democraten zijn meer voorstander van een centraal gezag in Washington. In de praktijk hebben zowel Republikeinse als Democratische presidenten de neiging vertoond om hun gezag te manifesteren.

Dus president Trump volgt in deze crisis niet het partijstandpunt?

Dat is ten dele waar. In de achterliggende weken heeft Trump bij herhaling gezegd dat hij beslissingen over de aanpak van de corona-uitbraak vooral bij de gouverneurs wil laten. Hij wijkt daar nu van af, omdat hij zich grote zorgen maakt over het instorten van de economie. Dat is ook een groot probleem. In de laatste drie weken zijn er in de VS in totaal 17 miljoen werklozen bijgekomen.