Dat blijkt uit onderzoek bij veertig patiënten door het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis/Nederlands Kanker Instituut in Amsterdam dat maandag werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature Medicine.

Bij deze instabiele vorm van darmkanker, die voorkomt bij 15 procent van de patiënten met niet-uitgezaaide darmkanker, lagen de uitkomsten wel in de lijn der verwachting. Dit type tumoren is namelijk zeer mutatiegevoelig. Het immuunsysteem herkent daardoor de kankercellen sneller als lichaamsvreemd en komt in actie.

„Het gunstige resultaat –een respons van 100 procent– is echter ongekend”, zegt internist-oncoloog en onderzoeksleider Myriam Chalabi. „Patiënten werden ongeveer vier weken na het eerste infuus met immuuntherapie geopereerd. In die korte tijd bleek dat het overgrote deel van de tumoren bijna of helemaal verdwenen was. Het is echter nog te vroeg om te stellen dat operaties overbodig zullen worden. Dat vergt meer onderzoek.”

Stabiele vorm

Bij twintig patiënten met een stabiele vorm van darmkanker waren de resultaten eveneens verrassend. „Een respons van 25 procent lijkt laag, maar is boven verwachting omdat stabiele darmtumoren doorgaans nauwelijks reageren op immuuntherapie”, licht Chalabi toe.

Kortdurende immuuntherapie voorafgaand aan een darmkankeroperatie is bedoeld om te voorkomen dat de kanker terugkomt of uitzaait. Zijn de tumoren groot, dan is het doel vooral om de operatie makkelijker te maken. De belangrijkste gedachte erachter is om het immuunsysteem te ‘trainen’ zodat het alle variaties van de tumor kan herkennen voordat deze wordt verwijderd. Zo wordt het immuunsysteem gewapend tegen een eventueel terugkerende tumor.

Van de patiënten met niet-uitgezaaide darmkanker heeft 85 procent de stabiele variant. Om immuuntherapie doelgericht te kunnen inzetten bij deze groep wil je kunnen voorspellen welke patiënten hierop zullen reageren, stelt Chalabi.

Biomerkstof

„We hebben een biomerkstof in het bloed gevonden die mogelijk voorspelt bij welke patiënten met de stabiele vorm immuuntherapie gaat aanslaan. Maar vervolgstudies moeten het nut van deze biomarker nog bevestigen.”

De immuuntherapie is op dit moment alleen beschikbaar in studieverband, zegt Chalabi. „We hopen het onderzoek te gaan uitbreiden, hopelijk binnen twee maanden, zodat deze behandeling standaard gaat worden voor patiënten met instabiele darmtumoren. Voor toepassing bij de stabiele variant is nog meer onderzoek nodig.”