In 1525 woedde in Breslau een pestepidemie. De predikanten van die stad vroegen Luther om advies over de vraag of het een christen past om te vluchten als dood en verderf om zich heen grijpen. Hoewel het antwoord pas twee jaar later(!) kwam, zal men er blij mee geweest zijn. Pest kwam in die tijd veelvuldig en op allerlei plaatsen voor. Veel mensen stierven eraan. Luther liet zijn antwoord dan ook in druk verschijnen, om het voor een breder publiek beschikbaar te stellen. Het is een mooi traktaatje geworden.

De hoofdboodschap is: gebruik je gezond verstand. Als je ergens nodig bent vanwege je geestelijk of burgerlijk ambt, blijf waar je bent om te doen wat gedaan moet worden. Als vluchten betekent dat een medemens in nood in de steek gelaten wordt, dan verzaak je je plicht. Weet dat God je op de vlucht alsnog zal vinden. Als je maar enigszins gemist kunt worden, breng jezelf niet onnodig in gevaar en zoek een veilige schuilplaats.

Luther is een echte pastor als hij mensen wijst op hun verantwoordelijkheid. Vanuit het besef dat ze in levensgevaar zijn als ze op hun post blijven, wil hij bemoedigen en troosten. Hij citeert in dit verband de belofte uit Psalm 41: „Welgelukzalig is hij, die zich verstandig gedraagt jegens een ellendige.” Hij beweert zelfs dat mensen die pestlijders met liefde en aandacht verzorgen doorgaans worden bewaard. Ook noemt hij Mattheüs 25: Als Christus Zelf hier ziek zou liggen, wilde iedereen Hem vol toewijding helpen. Het is je roeping in iedere zieke Hem te zien. Daarom mag je niemand voorbijgaan, wat het ook kost.

Luther is zijn tijd ver vooruit als hij wijst op het belang van medicijnen en voorzorgsmaatregelen. Het is God verzoeken als je er niet alles aan doet wat je kunt om de ziekte en de verspreiding ervan te voorkomen. Gebruik medicijnen, ontsmet je huis, mijd personen en plaatsen waar je niet nodig bent. En ga vervolgens ook in gebed of God genadig wil zijn en het onheil van ons wil weren. Samen strijden dus, de middelen gebruiken, maar wel om Christus’ wil en in afhankelijkheid van en onder biddend opzien tot God.

Hij eindigt zijn verhandeling niet met de pest, maar met een geestelijk gebed: „Christus, onze Heere en Heiland, beware u allen in het zuivere geloof en in vurige liefde. Laten we onbevlekt en onstraffelijk mogen zijn op Zijn dag. Amen. Bidt voor mij, arme zondaar.”

Vluchten mag dus, mits je je verantwoordelijkheid niet ontloopt. In 2020 is vluchten onmogelijk. De wereld is een dorp. Het virus is overal. Hamsteren is het nieuwe vluchten geworden. Wil onze premier wijzer zijn dan Luther door dit te verbieden? Natuurlijk is hamsteren in de meeste gevallen niet goed, want je maakt het anderen onmogelijk om in basisbehoeften te voorzien. Ik wil één uitzondering maken: het hamsteren van olie is royaal toegestaan. Ik bedoel niet de olie waarvan de prijs gehalveerd is. Maar de olie van de Geest, om je lamp brandende te houden. Daarvan mag je hamsteren zoveel je wilt. In het coronavirus wordt het geluid van de bruidegom immers al gehoord. Je wilt toch niet gevonden worden zonder olie voor je lamp?