Samenzweringstheorieën zijn van alle tijden en plaatsen. Maar ik durf de veronderstelling wel aan dat ze specifiek iets van het Midden-Oosten zijn. Daar zijn minstens twee redenen voor. De eerste: in het Midden-Oosten is bijna nergens persvrijheid. Daardoor gaan veel mensen er simpelweg vanuit dat het échte verhaal wordt verzwegen. Dat uitgangspunt is een vruchtbare voedingsbodem voor complottheorieën. De tweede reden: in het Midden-Oosten zijn bij uitstek veel groeperingen die elkaar haten en die dus makkelijk te betichten zijn van snode opzet. Complottheorieën voorzien in zulke beschuldigingen.

En dus doen de theorieën over de herkomst van het Coronavirus in de regio bijna net zo snel de ronde als de verspreiding van het virus zelf. Zo kijken sommigen in Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten al snel naar Qatar, het steenrijke oliestaatje waarmee de Saudi’s en Emirati’s sinds 2017 in de clinch liggen omdat Qatar banden heeft met Iran en met de Moslimbroederschap.

„Ik denk dat de samenstelling en verspreiding van het Coronavirus van Qatarese herkomst is”, schreef de Saudische journaliste Noura al-Moteeri op Twitter. Volgens haar heeft Qatar miljarden betaald om het virus in China uit te laten breken. Doel van dat alles: het jaar 2020 verpesten, en dat is nu juist een belangrijk jaar voor Saudi-Arabië en de Emiraten omdat er dit jaar allerlei grootschalige activiteiten in beide landen zijn. Later stelde ze dat haar tweet satirisch is bedoeld, maar dat blijkt niet uit de context.

In Qatar en Iran zien ze natuurlijk andere complotten. Zelfs de voormalige Iraanse president, Ahmadinejad, stelde op Twitter dat het virus in een laboratorium is gemaakt en dat het een „opgelegd probleem” is, klaarblijkelijk door de Verenigde Staten en Israël.

Daarmee schaart Ahmadinejad zich achter de theorie die in het Midden-Oosten verreweg het populairst is: de schuld van het virus ligt bij Israël en de VS. Immers, een te sterk China is voor de VS een groot probleem, en Iran wordt door zowel de VS als Israël gehaat. Zou het toevallig zijn dat juist China en Iran zo getroffen worden? Voor diverse media in het Midden-Oosten is dat geen vraag meer. Columnisten van kranten in Saudi-Arabië (Al-Watan) en Syrië (Al-Thawra) gaan er gewoon van uit dat het zo is.

De verdenkingen werden nog sterker toen Israël vorige week aankondigde mogelijk een vaccin voor het virus te hebben. „Israël heeft het Coronavirus zelf gemaakt en nu komt het land met een remedie”, zo klonk de beschuldiging richting Israël van een analist op de Turkse tv-zender Ahaber.

Ook buiten het Midden-Oosten wordt dit soort nieuws door sommige mensen gretig aangegrepen om Israël zwart te maken. Zou het Israëlische onderzoekscentrum waar het vaccin is ontwikkeld ‘toevallig’ hetzelfde lab zijn waar eerder het virus zelf werd ontwikkeld? zo vroeg de Haagse moslimpoliticus Arnoud van Doorn zich af.

Het is duidelijk: daar waar problemen ontstaan waarvan de herkomst niet helder is, komen oude vijandbeelden automatisch weer naar boven. In het Midden-Oosten betekent dat helaas dat de VS en vooral Israël al snel in de hoek zitten waar de klappen vallen.