„Het lijkt me verstandig dat ik het bezoekwerk deze dagen zo veel mogelijk beperk”, zegt B. J. W. Ouwehand, predikant van de hervormde gemeente in het Brabantse Andel, dinsdagmorgen per telefoon. „Je wilt geen dingen doen die achteraf onwijs zijn.” Niet-noodzakelijke bezoeken aan kwetsbare ouderen stelt de predikant uit.

In dringende gevallen wil ds. Ouwehand gemeenteleden bijstaan. Zoals rond een sterfgeval. „Ook dan moet ik verstandig en nuchter zijn en hygiëneadviezen van het RIVM opvolgen.” Dinsdag overlegt hij met zijn kerkenraad of het verstandig is of een ouderling de predikant bij aanvang van de eredienst een hand geeft.

Nuchterheid

Een vrouw uit zijn gemeente zat dagenlang in thuisisolatie. Gebleken is dat de vrouw het coronavirus toch niet onder de leden heeft. Ds. Ouwehand belde afgelopen tijd dagelijks met haar.

Een ouderling die werkt als ambulancebroeder en „die in contact was met iemand met corona” zal op biddag uit voorzorg niet deelnemen aan een dienst. Ds. Ouwehand wil RIVM-adviezen serieus nemen, maar pleit ook voor nuchterheid. „Ik was mijn handen extra en ben verder niet zo bang voor dat virus.”

Hij miste zondag enkele kerkgangers. „Een paar oudere mensen met longproblemen zijn extra voorzichtig. Ze luisterden thuis mee.”

Bekertjes

Ook ds. J. W. Baan, predikant van de hersteld hervormde gemeente ’s-Grevelduin en Vrijhoeve Capelle, vielen zondagmorgen lege plekken in de kerk op. „Ik miste ongeveer 20 van de 300 gemeenteleden”, vertelt de predikant. Vrijwel alle kerkgangers wonen in Sprang-Capelle. Die orthodox-christelijke enclave in het rooms-katholieke Brabant ligt op zo’n 10 kilometer afstand van Loon op Zand, waar onlangs enkele mensen besmet raakten met het coronavirus.

De wegblijvers beluisterden de kerkdienst „uit voorzorg” thuis, zegt ds. Baan. „Van een enkeling weet ik dat die hoestte.”

Het heilig avondmaal, dat afgelopen zondag zou worden gehouden, is met twee weken uitgesteld. De kerkenraad overweegt de wijn in aparte bekertjes aan te bieden en het avondmaalsbrood van tevoren door iemand met ontsmette handen te laten snijden. Wel zal ds. Baan tijdens het avondmaal met de handen het brood breken, hoewel dat dan niet wordt uitgedeeld. „Die breking van het brood hoort bij het avondmaal.”

Ds. Baan wil woensdag, op biddag, een „soort bidstond” houden in verband met het om zich heen grijpende coronavirus. „Ik hoop over Psalm 91 te preken. Daar staat: „Want Hij zal u redden van de zeer verderfelijke pestilentie.” Dwars door alles heen redt de Heere Jezus.” De predikant ziet in de corona-uitbraak een teken van de eindtijd. „Denk aan Mattheüs 24, waar pestilentiën worden genoemd in verband met de eindtijd. We moeten bereid zijn de Heere te ontmoeten.”

De kerkelijke gemeente beperkt het handenschudden tot een minimum. Ds. Baan: „In de consistorie geven we elkaar geen hand. Alleen bij de preekstoel krijg ik een hand van de dienstdoende ouderling. Die heeft zijn handen van tevoren ontsmet.” Ook bij pastorale bezoeken laat de predikant handen schudden achterwege. „Dat is erg onpersoonlijk. Maar ik ben er wel stipt in. Ik wil niet de verspreider van het virus zijn.”

Niet eigenwijs

De coronacrisis ontregelt ook de hervormde gemeente Aalburg. Ds. A. J. Mouw hield zijn dochtertje die koortsverschijnselen had zondag voor de zekerheid thuis. „Ik wil me aan de RIVM-adviezen houden en niet eigenwijs zijn.”

Normaal gesproken drukt ds. Mouw zondags honderden gemeenteleden de hand, in deze crisistijden laat hij dat gebaar achterwege. De oproep van premier Rutte maandagavond aan alle Nederlanders om geen handen te schudden, noopte de predikant tot spoedoverleg met zijn kerkenraad. Mogelijk zal een ouderling de komende erediensten, zoals op biddag, de predikant bij de kansel geen hand geven.

Door de oproep van Rutte kijkt Mouw „anders naar zijn agenda.” „Ik vraag me telkens af: Moet ik een gesprek wel of niet laten doorgaan? Belangrijk vind ik overleg met mijn gesprekspartners.”

Ook in het verzorgingshuis in het Brabantse Wijk en Aalburg is hij op zijn hoede. „Ik heb contacten door heel het dorp en wil het virus natuurlijk niet overbrengen. Je hoopt als kerkelijke gemeente niet een besmettingsbron te vormen.”

De kerkelijke gemeente zou „moeten getuigen van rust” in een tijd dat er „hier en daar paniekerigheid heerst”, beklemtoont de predikant. „In mijn overdenking in het kerkblad trok ik de vergelijking tussen corona en de kroon. Corona betekent kroon. De Heere Jezus is gekroond, weten we uit Hebreeën 2. Hij heeft door het lijden heen zijn volgelingen gezaligd en zegen gebracht.”

„Woord blijven verkondigen”

Premier Rutte riep Brabantse werknemers maandagavond ertoe op zo veel mogelijk thuis te werken. Komt het afgelasten van kerkdiensten dichterbij?

Ds. J. W. Baan: „Ik zal er tot het bittere einde voor strijden dat diensten doorgaan, dat het Woord verkondigd blijft worden. Een dienst afgelasten is voor mij eigenlijk een no go (onbegaanbare weg, red.). Zoiets zou je misschien alleen moeten doen als de autoriteiten een dienst zeer streng ontraden. Ook in oorlogstijd blijven kerken open. Ik had er zeer grote moeite mee dat er onlangs tijdens zware storm kerkdiensten zijn afgelast. Er valt heus niet zomaar een boom op een kerk.”

Ds. A. J. Mouw: „Er moet veel gebeuren, voordat ik een dienst afblaas. Het is een heel grote stap. Wel moeten we ons realiseren dat mensen kwetsbaar zijn. Daarom had ik overleg met de preekregelaar uit Bodegraven, waar ik zondag hoop te preken. Die had geen bezwaar tegen mijn komst.”

Ds. B. J. W. Ouwehand: „Ik wil niet te veel op de zaken vooruitlopen. Een dienst houden via internet, dat is wel door me heengegaan.”