Netanyahu wint, maar haalt net geen meerderheid
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft maandag de parlementsverkiezingen gewonnen. Zijn rechtsreligieuze blok komt waarschijnlijk echter net tekort om direct een coalitie te kunnen vormen.
Bij de twee vorige verkiezingen in 2019 konden de partijen het ook niet eens worden over een coalitie. De verkiezingen van maandag waren de derde binnen een jaar.
De voorlopige uitslagen laten zien dat de Likudpartij op 37 zetels kan rekenen en Blauw-Wit van Benny Gantz op 33 zetels. Ook blijkt dat het rechtsreligieuze blok rond Likud 59 zetels in de Knesset krijgt. Dat is aanzienlijk meer dan de 54 van het centrumlinkse blok rond Blauw-Wit. Om een regering te kunnen vormen is de steun nodig van minstens 61 van de 120 Knessetleden.
De verkiezingen leveren verder een ineenschrompeling tot zes zetels van de Arbeidspartij-Gesher-Meretz op. Zowel de Arbeidspartij als Meretz is een linkse partij. Gesher is gericht op het bestrijden van sociaal-economische misstanden. De Gezamenlijke Lijst van Arabische partijen van Ayman Odeh boekte winst en blijft met veertien zetels de derde partij. Aan de rechts-religieuze zijde deden zich behalve de winst voor Likud weinig grote veranderingen voor.
Campagne
Netanyahu’s Likud heeft de afgelopen dagen een harde en efficiënte campagne gevoerd. De doelgroep waren de weifelaars. Moddergooien was aan de orde van de dag. President Reuven Rivlin sprak maandag, toen hij zijn stem uitbracht, van een „walgelijke campagne.”
Rivlin zal de komende dagen beraad voeren met de leiders van de politieke partijen. Hij zal naar verwachting Netanyahu aanwijzen om een kabinet te vormen.
Hij gaat tijdens zijn formatiepoging mogelijk proberen Blauw-Wit uit elkaar te laten vallen. Hij hoopt de steun te krijgen van een aantal leden van deze partij. Dat zijn bij voorbeeld de leden van Moshe Ya’alon Telem, een van de partijen in Blauw-Wit.
Netanyahu kan ook proberen Orly Levy-Abekasis van Gesher over te halen de samenwerking met de Arbeidspartij en Meretz te verbreken. Likud kan de potentiële overlopers een mooie positie beloven als minister en een hoge plaats op de partijlijst bij de volgende verkiezingen.
Netanyahu’s primaire zorg na de vorming van een regering is ervoor te zorgen dat de rechtszaak wegens corruptie tegen hem wordt opgeschort. Deze moet op 17 maart beginnen. Rechtse partijen willen dat het komende kabinet de rechterlijke macht inperkt.
Annexatie
De rechtse partijen hebben de kiezers beloofd dat Israël delen van delen van de Westelijke Jordaanoever zal annexeren. Daar hopen Palestijnen hun eigen staat op te richten. Het plan van de Amerikaanse regering van Donald Trump spreekt over annexatie, maar het voorziet ook in een Palestijnse staat naast Israël. Verder moet Israël stukken grond overhevelen naar de op te richten Palestijnse entiteit. De architect van het plan, Jared Kushner, heeft gezegd dat het een pakket is. Met andere woorden: annexatie is alleen mogelijk als er ook een Palestijnse staat komt.
De uitvoering van het volledige plan van Trump kan een basis zijn voor samenwerking tussen Likud en Blauw-Wit. Als Israël besluit alleen de annexatie uit te voeren en niet de rest van het plan, biedt dat een grond voor coöperatie tussen rechtse en religieuze partijen.
Een ander heikel punt in de Israëlische samenleving is de vrijstelling van dienstplicht voor de religieuze jongemannen die aan talmoedscholen studeren. Yisrael Beytenu van Avigdor Lieberman wil dat Israël de vrijstellingen gaat terugdringen. Lieberman heeft de macht om zowel het rechtsreligieuze als het centrumlinkse blik aan een meerderheid te helpen.
Als het de partijen weer niet lukt een coalitie te vormen, zal Israël later dit jaar voor de vierde keer verkiezingen houden.
